Özet:
Erken 20. yüzyıl İstanbul suriçi sıbyan mektepleri ile ilgili 1912-1914 tarihli bir müfettiş raporu temel alınarak yapılan bu çalışma beş bölümden oluşmaktadır.1. Bölümde araştırmanın konusu ve kapsamı açıklanarak ilk öğretimin İslam öncesi kültürlerdeki tarihsel gelişimine ilişkin bilgiler verilmiştir.2. Bölümde, Osmanlı Dönemi Sıbyan Mekteplerinin kuruluşu, mekteplerin üzerine inşa edildikleri toplumsal, idari ve ekonomik yapı hakkında bilgi verilmiş, bu kurumların yönetim kadroları, müfredatları, eğitim ve öğretimin metotları ile personel konularına değinilmiştir.Ayrıca Osmanlı dönemi eğitim sisteminde yaşanan değişim hareketleri, 19. yüzyılın ilk yarısından itibaren dört dönemde ele alınarak, sıbyan mekteplerinin dönüşüm süreci incelenmiştir. 3. Bölümde, Sıbyan Mektepleri mimari ve şehircilik yönünden ele alınmıştır. Bir külliyeiçinde veya kent içinde dağılmış bağımsız birimler halinde bulunan mekteplerin eğitim yapıları olarak tasarım özellikleri incelenmiş, yapım ve malzeme bakımından nitelikleri araştırılmıştır. Ayrıca İstanbul'daki Osmanlı Dönemi Sıbyan Mekteplerinin belli başlı örneklerine yer verilmiş, mektep mimarisinde yaşanan değişim ve getirilen yeni yaklaşımlar ortaya konmaya çalışılmıştır.4. Bölüm, söz konusu müfettiş raporunda yer alan İstanbul Sur içi Sıbyan Mekteplerinin tasnif edilmesi ile oluşturulmuş katalog çalışması olup, 113 adet sıbyan mektebinin mevkii, öğrenci adedi, vakıf türü, personel sayısı, derslik adedi gibi niteliklerine yer verilmiştir.5. Bölüm sonuç ve değerlendirme kısmı olup, araştırmanın amacı doğrultusunda elde edilen veriler yorumlanmış, İstanbul Sur içindeki sıbyan mekteplerinin 1912-1914 yıllarındaki durumu çeşitli yönleri ile tespit edilmeye çalışılmıştır.
