Özet:
Mimari tasarım projesi, sanal bir gerçektir. Elle tutulmaz, kokusu, tadı, rengi yoktur. Hatta görünmez olduğu bile söylenebilir. Fakat sonuçta elde edilen ürün bir yarışmada eğer görülebilmiş ve seçilebilmiş ise, canlandırılma ve yıllarca var olma ihtimali olacaktır. Bu durum tasarımcı mimarlar ve o mimarların ürününü seçen diğer mimarlar için sorumluluk demektir.Mimarlıkta yarışma düzeninin anlaşılabilmesi, tezde incelenen 1930-2010 yılları arasındaki 80 yıllık süreçteki yarışmaların, değişken ve sabit hedefleri ve bu hedeflere ne kadar yaklaşabildiğinin nesnel olarak belirlenmesine bağlıdır. Yarışma yapısının ve sürecinin, yarışma sonucu uygulanmış binaların ilk yapıldıkları zamanki ve şu anki durumlarıyla birlikte incelenmesi, bu binaların ve dönemlerindeki yarışma kurumunun evrimlerini ortaya çıkarabilecektir.Yarışma sonucu var olabilmiş binalar, proje ve uygulama süreçleri, projedeki değişikler, bina yakın çevresindeki değişiklikler, işlevsel, fiziksel dönüşümleri açısından incelenmiş ve evrimlerine ışık tutulmasına çalışılmıştır. 80 yıllık süreçte mimarlığın baskın ideolojilerden ve tavırlardan ne kadar etkilendiği ve aynı zamanda insanlığı ne kadar etkilediği, zamandan bağımsız bir tarzın ortaya çıkıp çıkmadığı, yarışmalar üzerinden anlaşılmaya çalışılmıştır.Yarışma düzeneğinin Türkiye'de nasıl kurulduğu anlaşılmaya çalışılmış, yarışma tiplerine göre, özellikle jürinin nasıl belirlendiği, şartnamelerin hatasızlığının sorgulanması, yarışmalarda meslek odalarının rolü gibi yarışma mekanizmasını oluşturan faktörler irdelenmiştir.Türkiye'de şimdiye kadar ne tür yarışmaların kimler tarafından yapıldığı ve ne tip binaların daha çok yarışmayla elde edildiği tespit edilmiş bunun sonucunda yarışmaların niteliğinin ve niceliğinin arttırılması için gerekli öneriler yapılmış, şimdiye kadarki ödül alan projelerin seçilmesindeki kriterler anlaşılmaya çalışılmış, bir proje elde etme yöntemi olarak yarışmaların ne kadar işlevsel oldukları değerlendirilmiştir.Tezin sonuç bölümünde, yarışma kurumunun sorunları ve çözümlerinden bahsedilecek ve son olarak da ülkemizde en çok üretilen yapı tipi olan konut tipi projelerde yarışmaların nasıl olabileceği hakkında bir model belirlenmeye çalışılmıştır.
