Avrupa Birliği enerji arz güvenliğinde Türkiye'nin yeri ve önemi

Abstract

Bu çalışmanın amacı dünyanın en büyük enerji ithalatçısı olan Avrupa Birliği'nin neden enerji arz güvenliği sorunu yaşadığını, hangi faktörlerin arz güvenliği riskini artırdığını ve arz güvenliğinin sağlanmasında Türkiye'nin oynayabileceği rolü ve önemini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda tez, konuya arz güvenliği önlemleri perspektifinden bakmakta ve AB'nin özellikle çeşitlendirilmiş ve dengeli enerji kaynağı ve tedarikçi portföyü oluşturma ile rota çeşitlendirme gibi önlemlerde önemli eksiklikleri olduğunu, bu nedenle arz güvenliği riskinin yüksek olduğunu tartışmaktadır. Ayrıca Birliğin enerji arz güvenliğini sağlamasına, güvenilir ve jeostratejik konuma sahip Türkiye'nin özellikle tedarikçi ülke çeşitliliği sağlama ve güvenilir bir alternatif rota olma gibi çok önemli katkılarda bulunabileceğini tartışmaktadır. Çalışmada Uluslararası Enerji Ajansı, T.C. Enerji Bakanlığı ve BP gibi ulusal ve uluslararası kuruluşların yayınları ve ilgili literatür incelenerek ilk bölümde enerji kaynakları tanıtılıp, dünyadaki durumu ve ülkeler için önemleri ortaya konulmaktadır. İkinci bölümde enerji arz güvenliği kavramı ve önlemlerinin teorik çerçevesi ortaya konulduktan sonra AB'ye uygulanmakta ve Birliğin enerji arz güvenliği politikası değerlendirilmektedir. Üçüncü bölümde ise Türkiye'nin enerji politikası, enerji koridoru veya merkezi olma potansiyeli ve buna yönelik çalışmaları analiz edilerek AB enerji arz güvenliğinde oynayabileceği rol ve önemi değerlendirilmektedir. Sonuç olarak, Avrupa Birliği'nin doğal gaz ve petrolde az sayıda ülkeye, özellikle Rusya'ya, yüksek bağımlılığı, tedarikçilerinin çoğunun güvenilir ve istikrarlı olmaması enerji arz güvenliği riskini artırmaktadır. 2006 ve 2009 Rusya-Ukrayna krizlerinden sonra 2014'te başlayan ve Kırım'ın Rusya tarafından ilhak edilmesi nedeniyle devam eden yeni krizin Rusya'nın güvenilemez bir tedarikçi olduğunu bir kez daha göstermesi ve tedarikçilerin çoğunun bulunduğu Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da hakim olan istikrarsızlık ve güvensizliğin daha da artması, AB'nin tedarikçi çeşitlendirmesini elzem kılmıştır. Bu çalışma, potansiyel enerji bölgelerine erişimde Türkiye'nin stratejik bir rol oynayabileceğini ve bunun özellikle Doğu Avrupa ülkelerinin enerji arz güvenliği temini için çok önemli olduğunu savunmaktadır.