Hüseyin Celal Yardımcı ve Demokrat Parti

Abstract

Bu yüksek lisans tez çalışmasında, Cumhuriyet döneminin önemli şahsiyetlerinden biri olan Hüseyin Celal Yardımcı'nın hayatı ele alınmıştır. Celal Yardımcı, Demokrat Parti'nin ve Türk siyasi hareketinin önde gelen siyasetçilerinden biri olmasına rağmen şimdiye kadar hakkında herhangi bir eserin yazılmamış olması, bu çalışmayı gerekli kılmıştır. Tez kapsamında, Celal Yardımcı'nın hayatının yanı sıra, genç Cumhuriyet kuşağının yetişme şartlarından, Demokrat Parti'nin geçirdiği siyasi ve sosyal evreler incelenmiştir. Celal Yardımcı, Ağrı Doğu Beyazıt'ın köklü ve önde gelen ailelerinden biri olan Ensari ailesine mensup olup, Hacı Celal Efendi'nin oğludur. Mensubu olduğu Ensari ailesi, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde yörenin yönetimde etkin rol oynamış, ailenin sahip olduğu bu özellik Celal Yardımcı'nın yaşamı üzerinde belirleyici rol olmuştur. Nitekim çocuk yaşta daha iyi bir eğitim almak için Doğu Beyazıt'tan ayrılarak İstanbul'a giden Celal Yardımcı İstanbul Erkek Lisesi'ne kaydolmuş, pek çok zorluğa rağmen buradan başarılı bir şekilde mezun olduktan sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine girmeye hak kazanmıştır. Burada hem eğitimine devam etmiş hem de maddi ihtiyaçlarını karşılayacak işlerde bulunmuştur. İstanbul Hukuk Fakültesi'nden mezun olan Celal Yardımcı, İstanbul Barosuna kaydolmuş ve küçük davalara bakarak mesleki hayatını devam ettirmiştir. Mesleğinde çalışkan ve azimli bir profil çizen Celal Yardımcı, kısa sürede mesleğinin zirvesine çıkacak davalara bakmaya başlamış ve ülkenin tanınmış bir avukatı haline gelmiştir. Büyük davaların aranan avukatı haline gelen Celal Yardımcı, bu sayede dönemin önemli siyasi simalarıyla da tanışma fırsatı bulmuş ve onlarla aynı siyasi mecralarda yer almaya başlamıştır. Dönemin önemli siyasi simalarından olan Celal Bayar ve Adnan Menderes ile yakın ilişkiler kurmuş ve bunun sonucunda 1950'de milletvekili seçilerek siyasi hayatına başlamıştır. DP iktidarı döneminde Devlet Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Adalet Bakanlıkları görevinde bulunan Celal Yardımcı, DP'nin çekirdek kadrosunun içinde yer almamasına rağmen kısa süre içerisinde partinin önemli karar alıcıları arasında yer almıştır. Bakanlık dönemindeki faaliyetlerinden dolayı 27 Mayıs 1960 darbesiyle Yassıada'da yargılanmış ve müebbet hapse mahkum edilmiştir. 5 yıla yakın hapis hayatı yaşayan Celal Yardımcı, 1965 yılında sağlık sorunlarından dolayı tahliye edilmiştir. Siyasi yasağından dolayı aktif siyasete katılamayan Celal Yardımcı, bundan sonra bir yandan köşe yazarlığı yaparken, bir yandan da DP'lilerin siyasi aflarını kazanmaları için mücadele etmiştir.