Yazar ve çevirmen arasındaki ilişkinin metinlerarası portresi: Oğuz Atay/Sevin Seydi

Abstract

Çeviri süreçlerinde yazar ve çevirmen arasındaki ilişki en az çevirmenin kaynak metin ile kurduğu ilişki kadar önemlidir. Metinlerarasılık her metnin başka metinlerle ilişkisi olduğu yaklaşımı ile çeviride yazarın ve kaynak metnin iktidarını sarsmıştır. Çevirmen ile yazar arasındaki ilişki bu çalışmada metinlerarasılık olarak yorumlanmıştır. Oğuz Atay'ın 1971-1972 yıllarında iki cilt olarak basılan Tutunamayanlar romanını yazdığı sırada kendisine yakın olan ve romanın yazılmasında etkili olan Sevin Seydi'nin hem metin hem de yazar ile olan ilişkisi metinlerarasılık çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda Tutunamayanlar romanının 2007 yılında çevirmen tarafından kurulan Olric yayın evi tarafından The Disconnected adı ile 200 baskı olarak İngilizcede yayınlanmasına kadar geçen süreçte etkili olan çevirmen-yazar ilişkisi ele alınmıştır. Bu ilişki çeviribilim ve metinlerarasılık alanları kapsamında disiplinlerarası bir yaklaşımla Rus edebiyat eleştirmeni Mikhail Bakhtin'in Diyalojizm/Söyleşimcilik kuramı çerçevesinde ele alınmıştır. Öte yandan çeviribilimde her çevirinin bir amacı olduğunu ve çevirmenin erek okuyucuya ulaşmak için bu skoposa göre hareket edeceği düşüncesini savunan Hans J. Vermeer'in Skopos kuramı da çevirmenin amacı doğrultusunda çevirinin yayınlanma süreci ile ilgili attığı adımları açıklamada kullanılmıştır. Tezin ana ekseninde Bakhtin'in tanımlarıyla bakıldığında Sevin Seydi'nin çevirmen olarak Oğuz Atay'ın Bakhtin'in ifadesiyle sözcelerinin anlamını bulan, diyalog halinde olduğu kişi konumunda olması yer almaktadır. Atay'ın kendi notlarından da görüldüğü gibi, Sevin Seydi'yi hayatındaki en iyi dinleyici olarak görmesi ve ona duyduğu sevgiyi anlatırken bu noktanın vurgulanması, Atay'ın da sözcelerini en iyi anlayan kişinin, diyalojik ilişki kurabildiği Sevin Seydi olduğuna inandığına işaret etmektedir. Bu da Tutunamayanlar'ın İngilizce çevirisinin, sadece romanı ve kahramanlarının diyaloglarını aktarmak değil, aynı zamanda çeviri sürecinde Atay'ın Seydi ile diyalog kurma aracına dönüştüğü sonucuna varılabilir. Sonuç olarak Oğuz Atay ve Sevin Seydi arasındaki yazar ve çevirmen ilişkisi diyalojik ve dolayısıyla metinlerarası bir ilişki olarak kabul edilebilir ve bu metinlerarası ilişkinin çevirmenin görünür olmasını sağladığı söylenebilir.