Öğretmenler için duygusal zekâ becerileri eğitim programının tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada; öğretmenlere duygusal zekâ becerilerinin önemi konusunda farkındalık sağlayacak bir eğitim programı tasarlanmış, gönüllü olarak programa katılan öğretmenlere tasarlanan bu eğitim programı uygulanmıştır. Uygulanan eğitim programı sonucunda, programın öğretmenlerin duygusal zekâ becerilerinin önemi üzerine olan farkındalık düzeyleri ve duygusal zekâ özelliklerine olan etkisi incelenmiş, ayrıca katılımcı öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda program değerlendirilmiştir. Araştırmanın ilk bölümün de, Duygusal Zekâ Becerileri Eğitim Programı’nın ihtiyaç analizi yapılmıştır. Bunun için eğitimde duygusal zekâ alanında yapılmış 37 bilimsel araştırma incelenmiştir. İncelenen çalışmalardan 30’unda, hizmeti içi eğitim yoluyla veya hizmet öncesinde, öğretmenlerin duygusal zekâ becerilerini geliştirmeye yönelik çalışmalara yer verilmesi önerilmiştir. Ayrıca 2013-2016 yılları arasında MEB Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı senelik hizmet içi eğitim planlamaları incelenmiş ve öğretmenler için duygusal zekâ becerileriyle ilgili uygulanan veya planlanan herhangi bir hizmet içi eğitim programına rastlanılmamıştır. Daha sonrasında programın tasarlanması için araştırma sürecinde oluşturulan Program Geliştirme Danışma Ekibi’nin program tasarımındaki tüm süreç boyunca görüşlerine başvurulmuş ve programın temel hedef ve kazanımları belirlenmiştir. Programın (36 saatlik her biri 3 saatlik, 12 atölye) öğrenme yaşantıları tasarlanmış, geribildirimler doğrultusunda atölye planlarına son hali verilmiştir. Programın katılımcı grubu İstanbul’un Üsküdar ilçesinde görev yapan 20 öğretmenden oluşmuştur. Programın değerlendirilmesinde yöntem olarak karma araştırma deseni seçilmiştir. Çalışmanın nitel verilerinde katılımcıların her atölye sonrasında duygusal zekâ becerileriyle ilgili olarak fark ettikleri durumları belirtmeleri için atölye günlüğü uygulaması yapılmış, atölye günlüklerinden ortaya çıkan veriler içerik analizi yoluyla incelenerek yorumlanmıştır. Çalışmanın nicel boyutunda ise yarı-deneysel desen uygulaması seçilmiştir. Tasarlanan eğitim programının katılımcı öğretmenlerin duygusal zekâ düzeylerine olan etkisini incelemek için “Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği-Kısa Formu” ön test ve son test şeklinde uygulanmıştır. Ölçek aracılığıyla elde edilen verilerin analizinde SPSS 21 programı kullanılarak Wilcoxcon İşaretli Sıralamalar Testi yapılmış, ön test ve son test sonuçları arasındaki farkın istatistiksel anlamlı olup olmadığı incelenmiştir. Diğer taraftan programın katılımcılar tarafından değerlendirilmesi için 5’li likert tipi, 15 maddelik program değerlendirme formu oluşturulmuş ve bu form aracılığıyla katılımcı öğretmenlerin program konusundaki görüşleri alınmıştır. Bu formdan elde edilen veriler ise SPSS 21 programı kullanılarak istatistiksel olarak betimlenmiştir. Tüm bu değerlendirmelerin sonunda, katılımcıların duygusal zekâ becerileriyle ilgili olarak önemli düzeyde farkındalığa ulaştıkları, duygusal zekâ özelliklerinde istatistiksel olarak anlamlı bir artış olduğu ve programın etkili bir program olduğunu düşündükleri ortaya çıkmış, programın temel hedeflerine ulaştığı belirlenmiştir.