2000 yılı sonrası Türk ve Hollywood sineması film jeneriklerinde kinetik tipografi uygulamalarının incelenmesi

Abstract

Hareketli tipografi, kinetik tipografi veya animasyonlu tipografi gibi çeşitli isimlerle adlandırılan, yazının hareketlendirilmesiyle yaratılan bu yeni tasarım ve iletişim aracının, insanların algılama biçimleri üzerindeki etkisi sinema filmlerindeki jenerik uygulamalarına dayandırılarak araştırılmıştır. Görsel iletişim unsurlarının sinema diliyle bütünleşmesi ve tipografinin sinema sanatının içinde kendine yer bulması onu başlı başına ayrı bir alan haline getirmiştir. Jeneriklerin ilk örneklerine bakıldığında yalnızca teknik ekip ve filmde rol alan oyuncuların isimlerini sunmak için sıralanan başlık kartları görünümündeyken, günümüzde izleyiciyi filme hazırlayan, ipuçları sunan ayrı bir iletişim aracı halini almıştır. Yaptığı tasarımlar ile bu alana hayat veren Saul Bass ve devamında bu geleneği kendi yorumlarıyla devam ettiren Kyle Cooper gibi tasarımcıların önderliğinde sinema jenerikleri içerisinde başta kinetik tipografi olmak üzere tüm grafik tasarım unsurları da gelişime ayak uydurmuştur. Araştırmada kaynak tarama modeli kullanılmıştır. İçerik olarak grafik tasarımın tarihsel gelişim sürecinden başlayarak Johannes Gutenberg'in hareketli hurufat sistemli matbaayı bularak tipografinin temellerini oluşturduğu döneme ve 20.yüzyıl itibariyle gelişen modern sanat akımlarının tipografiye doğrudan ve dolaylı yoldan etkilerine değinmiştir. Gelişen bilgi teknolojileri ile kağıt dışında yeni mekanlar bulan tipografinin hareketlenerek günümüzdeki tasarımlarda boy göstermesi ile yerli ve yabancı sinema filmlerinin jeneriklerinde kullanılmaya başlanan tasarımlar detaylı bir şekilde incelenmiştir. Çalışma kapsamında yapılan literatür araştırmaları ve baz alınan yerli ve yabancı sinema filmlerinin jeneriklerinin biçim ve kompozisyonları hareketli tipografik unsurlar doğru kullanıldığında izleyicinin algı ve dikkatini yoğunlaştırmakta ve mesajın iletilmesini kolaylaştırdığını göstermiştir. Ele alınan örneklem üzerinden yapılan incelemelerde yerli sinema filmlerinde de 2000'li yıllardan sonra tasarımsal açıdan etkili çalışmalar yapıldığı görülmüştür. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte yazıların font adı altında bilgisayarlara entegre edilmesi ve tasarım programları içerisine konumlandırılması tasarımcılara geniş bir kullanım imkanı sunmuştur. Bunların başında yer alan kinetik tipografi kavramı hem hareketli oluşu hem de yazının kağıt üzerinden sıyrılıp ekrana taşınması ile günümüzün etkili bir tasarım ve iletişim aracı olmuştur.