Türk çocuk romanlarında meslekler üzerine bir araştırma

Abstract

Bu araştırmada çocuk romanlarının, metin içeriği ve okur görüşleri doğrultusunda, mesleki bağlamda incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, çocuk romanlarının hangi meslekleri içerdiği ve hangi meslekler hakkında tanıtıcı bilgi sunduğu belirlenmiş ve ortaokul öğrencilerinin çocuk romanlarında mesleklerin bulunma durumuna yönelik görüşleri tespit edilmiştir. Araştırma, nitel ve nicel olmak üzere iki desenden oluşmaktadır. Araştırmanın nitel deseni, bütüncül tek durum çalışması şeklinde tasarlanmıştır. Bu doğrultuda, ölçüt örneklem ile inceleme nesnesi olarak doksan Türk çocuk romanı belirlenmiştir. Belirlenen inceleme nesnesi, meslek inceleme ve meslek sınıflandırma ölçütlerinden oluşan veri toplama araçları doğrultusunda doküman incelemesine tabi tutulmuştur. Elde edilen veriler; tümdengelimsel, tümevarımsal ve nicel içerik analizi teknikleriyle incelenmiştir. Araştırmanın nicel deseni, tarama araştırması olarak tasarlanmıştır. Bu doğrultuda, olasılık temelli tabakalı örneklem ile 890 ortaokul öğrencisi seçilmiştir. Veri toplama aracı olarak geliştirilen anket formu aracılığıyla, ortaokul öğrencilerinin çocuk romanlarında mesleklerin bulunma durumuna yönelik görüşleri alınmıştır. Elde edilen veriler, SPSS 23.0 paket programında betimsel analiz (sıklık ve yüzde) ve çapraz tablo analizi (ki-kare bağımsızlık testi ve düzeltilmiş artık analizi) ile incelenmiştir. Araştırmanın nitel boyutuna göre, çocuk romanlarında çeşitli mesleki alanlardan 174 farklı meslek tespit edilmiştir. Her bir çocuk romanında ise ortalama 22 meslek bulunmaktadır. Bu durum, çocuk romanlarının meslekleri tanıtma potansiyelinin olduğunu göstermektedir. Tespit edilen mesleklerin 106'sı çocuk romanlarında tanıtılmaktadır. Her bir çocuk romanında ise ortalama 5 meslek tanıtılmaktadır. Bu durum, çocuk romanlarının meslekleri tanıtma potansiyelinin somutlaştığını göstermektedir. Fakat bu somutlaşma, sahip olunan potansiyeli tam olarak yansıtmamaktadır. Araştırmanın nicel boyutuna göre, ortaokul öğrencileri çocuk romanlarından mesleki bilgi edinmekte, çocuk romanlarında bilinmeyen mesleklerle karşılaşmakta, çocuk romanlarından mesleki açıdan etkilenmekte, okuma tercihlerinde çocuk romanlarının içerdiği meslekleri göz önünde bulundurmaktadır. Ayrıca çocuk romanlarında mesleklerin bulunma durumuna yönelik öğrenci görüşlerinde, sınıf düzeyine göre bazı anlamlı farklılıklar oluşmaktadır. Araştırmanın nitel ve nicel boyutuna göre, çocuk romanları gelecekte sahip olunmak istenen meslekleri tanıtma noktasında yeterlilikler göstermektedir.