Disiplinlerarasılık bağlamında çeviribilim ve etnometodoloji: Amin Maalouf'un eserlerinde 'melez' kimlikler

Abstract

Günümüzde melez kimliğini, eserlerine yansıtan çok sayıda yazar vardır. Söz konusu yazarlar, çokkültürlü ve çokdilli bir dünyayı hedefleyen toplumların temsilcileri gibidirler. Onların kullandığı dil, ikili kimliklerinin gerilim alanıdır adeta, çünkü dil kimliğin en önemli parçasıdır. Bu çalışma, disiplinlerarasılık bağlamında çeviribilimin etnometodoloji alanıyla kurabileceği ilişkileri vurgulayarak, etnometodolojik yöntemler çerçevesinde ve çeviribilim bakış açısıyla Amin Maalouf'un Doğu'dan Uzakta adlı romanında 'kimlik' ve 'aidiyet' kavramları bağlamında yazarı niteleyen çokkültürlülük ve melezlik olgularının yazıda izlerini sürmeyi hedeflemektedir. Etnometodolojinin amacı günlük olguların belli bir etkileşim içinde üretilme biçimini incelemek, çözmektir. Çeviribilim bağlamında Berman'ın söyleminde 'deneyim olarak yabancı olana bakış', 'ötekinin kabulü, kavranması' gibi kavramlar ve sömürgecilik sonrası söylemde kimlik inşası sürecinde yaşanan dönüşüme çeviri olarak bakılması, 'Şarkiyatçılık', 'melezlik', 'muğlaklık', 'üçüncü alan', 'kimlik' ve 'aidiyet' gibi tartışılan kavramlar, Maalouf'un eserlerinde yapacağımız etnometodolojik çalışmada ele alacağımız temel kavramlar olacaktır. Sömürge ve sömürgecilik sonrası dönemlerinin kişiler üzerindeki psikolojik etkileri, çalışmamızda, kimliğin inşası sürecini etkilemesi bağlamında önemlidir ve bu konuda etnopsikiyatri alanında yapılan araştırmalar dikkate alınacaktır. Melez kimlikli bir yazar olan Amin Maalouf'un, aidiyetlerinin toplamından kaynaklanan çokkültürlülük ve çokdillilik özelliklerini eserlerinde görebiliyoruz. Zaman içinde dönüştürülmüş/evrilmiş/ çevrilmiş olan kimliğinin izlerini eserlerinde nasıl açığa çıkarabiliriz? Sömürgecilik sonrası incelemelerin ortaya koyduğu psikolojik etkiler yazıya nasıl yansımıştır? Melezliği bir zenginlik olarak gören Maalouf'un dilsel üretimle olan ilişkisini nasıl değerlendirebiliriz? Tüm bu sorular bağlamında, özellikle melez kişilerde, kimlikler arasındaki gelgitlerin, dönüşümlerin mecazi anlamıyla bir çeviri deneyimi, bir eğretileme olarak görülmesini ve o bağlamda ele alınmasını sağlamak üzere çeviribilim, sömürgecilik sonrası söylem ve etnopsikiyatri alanları arasında düşünce boyutunda bağlar vurgulanacaktır.