Kentsel lojistiğin son kilometre dağıtım ağ yapısında mikro tesis yer seçimi ve çok aktörlü yaklaşımla teslimat alternatiflerinin belirlenmesi

Abstract

Günümüzde e-ticaret ve kişisel teslimatlara yönelik talep artışı ile beraber kentsel alanlarda yürütülen lojistik süreçlerin ekonomik, sosyal ve çevresel açılardan kapsayıcı şekilde planlanması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Özellikle kentsel lojistiğin son adımı olan ve tüketiciye teslimat sürecini içeren son kilometre lojistiği, verimsiz operasyonel süreçler kaynaklı yüksek taşıma maliyetlerinin yanı sıra ticari araçlar kaynaklı trafik sıkışıklığı ve hava kirliliği gibi negatif dışsallıklar ile kent paydaşlarının olası faydalarını ve kentlerin yaşanabilirlik seviyesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışma, son kilometre dağıtım ağ yapısının konsolidasyon stratejisi temelinde işbirlikçi iş yapış biçimleri üzerinden kurgulanması ve sürdürülebilir lojistik süreçler ile iyileştirilmesine yönelik bir çözüm önerisi geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda, kentin tüm paydaşları açısından kazan-kazan temelli bir fayda yaratımı vaat eden mikro-konsolidasyon dağıtım platformlarının son kilometre dağıtım ağ yapısına entegrasyonu ve mikro tesis çıkışlı konsolide yüklerin son tüketiciye sürdürülebilir teslimat alternatifleri ile dağıtımı konuları çalışmada ele alınan odak noktalarıdır. Bunun paralelinde, İzmir ili kapsamında mikro-konsolidasyon merkezi bir yer seçim problemi açısından ele alınarak tesisin kurulması için en uygun ilçenin belirlenmesi sağlanmıştır. Ayrıca, kent içi sürdürülebilir teslimat alternatiflerinin belirlenmesi aşamasına tüm kent lojistiği paydaşları dahil edilmiş ve çalışmada kurgulanan alternatifler farklı teslimat şekilleri ve inovatif teslimat stratejilerinin birleştirilmesi ile ortaya konularak kent paydaşları tarafından beklentileri dahilinde değerlendirilmiştir. Çalışmada karma araştırma yöntemi benimsenmiş ve farklı analiz yöntemlerinden temel olarak Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV), Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Çok Aktörlü Çok Kriterli Analiz (MAMCA) ve Nitel Analiz yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda ulaşılan bulgular ışığında, İzmir ili kapsamında en uygun mikro-tesis yer seçimi adına Çiğli ilçesi ve takiben Bayraklı ve Buca ilçeleri belirlenmiştir. Buna ek olarak, kurgulanan teslimat senaryolarından bütünleşik senaryo özellikle ekonomik ve sosyal açılardan lojistik hizmet sağlayıcılar, alıcılar ve göndericiler tarafından, itme merkezli oluşturulan senaryo ise sosyal ve çevresel beklentiler odağında yerel kamu otoritesi ve şehir sakinleri açısından en yüksek faydayı yaratan senaryo olarak seçilmiştir.