Özet:
Mimarlık tarihi yazımı ile ilgili kaynak ve bibliyografya çalışmalarına bakıldığında; Osmanlıca olarak el ile yazılmış eserlerin, defterlerin ve notların çok fazla incelenmediği görülmektedir. Bu bağlamda Mehmet Esat Serezli’nin Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Türkçe/Latin harfleri ile yazı yazmayı bilmesine rağmen Osmanlıca olarak elle yazdığı “Selimiye Camii” isimli defteri; daha önce araştırılmamış, tamamen yeni bir kaynak olarak önem kazanmaktadır. Bu defterle ilgili olarak hazırlanan doktora tezi kapsamında söz konusu defter içerik olarak çözümlenmiş, yazıldığı dönemin mimarlık tarihi yazım problemi açısından ve koruma anlayışı bakımından irdelenmiştir. Böylece, eserde yazan bilgiler ve fotoğraflar ilgili bilim dalları ile paylaşılarak mimarlık tarihi yazımına yeni bir eser eklenmiştir. Ayrıca defterde bulunan belge niteliğindeki Selimiye Camii fotoğrafları ile eserin güncel durumu karşılaştırılarak caminin özgün değerlerini sürdürüp sürdürmediği tespit edilmiş ve camiye ilişkin mevcut bilgi zenginleştirilmiştir.
Erişilen bilginin korunması ve paylaşılması konusunda en eski yöntemlerden biri olan “elyazma” yöntemi ile hazırlanmış eser sayısı açısından bakıldığında Türkiye “Doğu/Şarkiyat” konusunda dünyanın en zengin koleksiyonlarına sahiptir. Hem Osmanlı hem de Cumhuriyet aydını olan Serezli Mehmet Esat Efendi, verdiği eserlerle bu koleksiyonlara katkıda bulunmuştur. Serezli’nin “Vakıf Müdürlüğü’nde “ aktif bir memur olması, yaşadığı dönemi ayrıntılı olarak yazma, gördüklerini kavrama becerisi, aydın ve üretken bir kişi olmasından dolayı tez içinde 2. Bölüm’ün bir kısımı Serezli’ye ve eserlerine ayrılmıştır.
Serezli Mehmet Esat Efendi yaşamı boyunca 6 adet elyazması not defteri hazırlamıştır. Bu elyazması eserlerden biri de Ankara Milli Kütüphane’de bulunan “Selimiye Camii Defteri”dir. Bu deftere ilişkin olarak hazırlanan tez çalışmasında; ilk bölümde amaç kapsam ve yöntem, 2. bölüm’de Serezli ve eserleri, 3. bölümde Erken Cumhuriyet Dönemi’nde ideolojik, kültürel ve mimari ortam, 4. bölüm’de Selimiye Camii anlatılmaktadır. 5. bölüm’de “Selimiye Camii Defteri” incelenmiş, 6. bölümde eser çeşitli yönlerden değerlendirilmiştir. 7. bölüm öneri ve sonuçları içermektedir. Tezin ekler bölümünde; Selimiye Camii Defteri’nin Osmanlıca’dan Türkçe’ye metin çözümü ve orijinalinin kopyası verilmektedir.
