Özet:
Dünyadaki yük taşımacılığının büyük bir çoğunluğu deniz yoluyla yapılmaktadır. Diğer
taşımacılık türleri olan havayolu, demiryolu ve karayolu taşımacılıklarına kıyasla çevre
dostu olarak kabul edilir. Ancak uluslararası ticaret hacminin artması, gemi sayısının
artışına neden olmuştur ve bunun sonucunda da gemi kaynaklı emisyon miktarları
artmıştır. Deniz taşımacılığından kaynaklanan emisyonların küresel iklim ve hava
kalitesine etkisi yadsınamaz bir gerçektir. Bu gelişmeler ışığında, Avupa Birliği ve
Uluslararası Denizcilik Örgütü’ nün özellikle SOx, NOx, PM ve CO2 emisyonlarında
yaptığı büyük sınırlandırmalar, denizcilik sektörünün yeni makine teknolojileri ile
tanışmasına neden olmuştur. Gemi kaynaklı emisyonların uluslararası standartlar ile
sınırlandırılması, ayrıca bu emisyonların ölçülmesi, raporlanması ve doğrulanmasının
zorunlu hale getirilmesi, gemilerin emisyon takibi ve değerlendirilmesi açısından
denizcilik sektörünün büyük bir revizyona gitmesini zorunlu hale getirmiştir.
Gemi ve liman kaynaklı emisyonların özellikle kıyı kentlerinde yaşayan insanların
sağlığını olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir. Bu hava kirliliğinin neden olduğu
hastalıklarla ilgili yapılan araştırmalar gösteriyor ki; dünya genelinde yılda yaklaşık 20
bin kişi sadece gemi ve liman kaynaklı emisyonlar nedeniyle akciğer kanserine ve
yaklaşık 60 bin kişi de yine bu emisyonlar nedeniyle çeşitli hastalıklara yakalanarak
hayatını kaybetmektedir.
Marmara Denizi ve özellikle İstanbul ve çevresindeki limanlar, Türkiye için gemi
trafiğinin en yoğun olarak yaşandığı bölgelerdir. Bundan dolayı, bu tez çalışmasında
Marmara bölgesinde bulunan ve yoğun bir deniz ticaretinin yaşandığı Ambarlı Limanı
seçilerek; SO2, CO, NO, NO2, NOx, PM10 ve PM2.5 emisyonlarının 3 aylık süre ile gerçek
zamanlı hava kalitesi ölçümleri Türkiye limanları için ilk defa yapılmıştır. 2017 yılı
Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarından alınan emisyon verilerinin günlük ortalama
değerleri ve ölçüm alınan aylardaki ilgili emisyona ait en yüksek değerler gösterilmiştir.
Aynı zamanda, 3 ay süre ile Ambarlı limanına gelen gemilerin; tipi (türü), inşa yılı, gros
tonajı (GRT), ana makine güçleri, devirleri ve yardımcı makine güçleri, limana geliş
sayıları ve seyir, manevra ile limanda kalış süreleri dikkate alınarak literatürde yer alan
emisyon tahmin yöntemleri kullanılarak, geliştirilen web tabanlı veri toplama yazılımı
ile NOx, CO2, SO2, VOC, CO ve PM emisyonları seyir, manevra ve liman şartlarında
teorik olarak hesaplanmıştır.
Daha sonra, hesaplamalı akışkanlar dinamiği Star CCM+ V10.02 ile farklı açılarda
konumlandırılmış tek bir gemi ve farklı işletme modundaki iki gemi modelleri
kullanılarak, farklı rüzgar hızları için atmosfere yayılan SO2, NO, CO ve CO2 emisyon
yayılımları incelenmiştir.
Ayrıca, emisyon değerlerinin karşılaştırılması amacıyla İstabul ilinin Esenler, Kadıköy ve
Avcılar ilçelerinde yer alan ölçüm istasyonlarından 2017 yılının Haziran, Temmuz ve
Ağustos aylarında alınan gerçek zamanlı hava kalitesi ölçümleri ile Ambarlı liman
bölgesinden aynı tarihlerde alınan ölçümler karşılaştırılmıştır.
Son olarak ise; 1 Ocak 2019/2024 tarihleri itibariyle SO2, NO2, PM10 ve CO emisyonları
için AB Hava Limit değerlerine geçileceğinden, İstanbul ili ilçeleri ve Ambarlı Limanı için
bir durum değerlendirmesi yapılmıştır.