Özet:
Kentsel dönüşüm uygulamaları, deprem güvenliğinin yanı sıra kentlerde birçok
iyileştirme yapılabilmesi için fırsat sunmaktadır. Dönüşüm çalışmaları kapsamında
gerçekleştirilen parsel ölçeğinde bina yenileme uygulamaları, tekil projeler
olmalarına rağmen, sayılarının çok olması nedeniyle kent ölçeğinde oldukça geniş
alanlarda etkili olmaktadır. Dünya'da, özellikle ortaya çıkan çevresel sorunlar
ekseninde tartışılan sürdürülebilirlik kavramı, binaların malzeme, su ve enerji
tüketimi, atık üretimi ve sera gazı salınımındaki yüksek payı nedeniyle yapı
sektöründe önem kazanmaktadır.
Yapılı çevrede sürdürülebilirliği çevresel, sosyal ve ekonomik yönleri ile ele alan
uygulamaların artmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda, kentsel dönüşüm
pratiklerinin yerel koşullara uygun olarak, yasal gereklilikler çerçevesinde
oluşturulmuş, piyasa dinamiklerini de ele alarak çevresel, ekonomik ve sosyal
sürdürülebilirliği sağlamayı hedefleyen yöntemler ile planlanması gerekmektedir.
Çalışmada sürdürülebilirliği tüm bileşenleriyle ele alan, Türkiye'nin parsel
ölçeğinde bina yenileme koşullarına uygun, konut yapılarının tasarım aşamasında
yüklenici firmalar için maliyeti göz önüne alarak sürdürülebilirliği maliyet etkin
olarak sağlayacak bir karar modeli geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla, ilk
olarak sistematik literatür taraması ve meta analizi ile sürdürülebilirlik ölçütleri
belirlenmiş, uzman paneli ile Türkiye'de bina yenileme uygulamalarında en önemli
bulunan ölçütler analiz edilmiştir. Sonrasında, uzman anketi ile ilk yatırım
maliyetine etki düzeyi yüksek ölçütler belirlenmiş ve analitik ağ süreci kullanılarak
bir ağ kurgusu oluşturulmuştur. Son olarak, tasarım seçimine yönelik oluşturulan
karar modeli kurgusu, bir yüklenici firma ile gerçekleştirilen örnek çalışma ile test
edilmiştir. Çalışmada, sürdürülebilirlik ölçütlerine yönelik olarak, daha düşük bir
ısıl geçirgenlik değerine sahip, kısmen yenilenebilir enerji kullanan, malzeme seçimi
konusunda duyarlı ve su kullanımının azaltılmasına yönelik sistemlere yer veren bir
tasarım seçeneği, en uygun seçenek olarak değerlendirilmiştir.
