Özet:
Son yıllarda, tüm bilim dalları gibi, tıp bilimi ve sağlık hizmeti de hızla gelişmektedir. Bu hızlı
gelişmeler, ülkelerin sağlık sistemindeki hizmetlerin türünü ve sunum şeklini her geçen gün
değiştirmektedir. Buna ek olarak, ülkelerin nüfus demografisi ve nüfusun yaşam tarzındaki
değişiklik ağır ve kronik hastalıkların sayısında artışa sebep olmuştur. Ülkelerin sağlık
sistemlerinde çok önemli sayılan bu ciddi hastalıkların medikal ve tedavi işlemleri üçüncü
basamak hastanelerde gerçekleşmektedir. Yatılı ve akut tedaviden ayakta tedavi sistemine
geçiş, sağlık hizmetindeki önemli gelişmelerden birisi sayılır. Bu gelişme, hastane
yöneticilerini, hastanelerin kurumsal ve fiziki altyapısını yeni bakım sistemi için uygun hale
getirmek doğrultusunda yönlendirmektedir.
Bu değişiklikler sonucunda, üçüncü basamak hastaneleri özellikle kronik hastalıkların
muayene, teşhis ve tedavisi gerçekleşen üçüncü basamak hastane polikliniklerini en yoğun
çalışan ve kalabalık sağlık tesislerine dönüştürmüştür. Sonuç olarak, modern medikal
teknoloji içeren bu sağlık tesislerini yeni şartlara uygun şekle getirmek sağlık sektöründeki
önemli bir konu sayılmaktadır. Diğer sağlık tesisleri gibi, üçüncü basamak hastane
polikliniklerinin hizmet kalitesine bakıldığında, bu yapıların mimarisi sunulan sağlık
hizmetinin kalitesinde çok önemli role sahiptir. O nedenle bu tesislerin mimari tasarımı
sadece fiziki alan organizasyonu ve sanat-tasarım ilişkisi boyutunda kalmayıp, kullanıcı
memnuniyeti, kullanıcı psikolojisi ve medikal teknolojisi gibi önemli konuları da içeren daha
kapsamlı bir konu haline gelmiştir. Bu tezin amacı, hastalar ve hasta refakatçilerinin üçüncü
basamak hastane polikliniklerinde en çok zaman geçirdikleri sosyal alanların daha uygun
şekilde yapmaları için mimari tasarım kriterlerini belirlemektir.
Tezin birinci bölümünde, çalışmaya giriş yapılıp; tezin amacı, kapsamı ve yöntemi ortaya
konmuştur. Tezin ikinci bölümünde; tezin konusu ile ilgili sağlık, sağlık hizmeti ve sağlık
tesisleri türleri gibi temel konular ele alınmıştır. Ayrıca, sağlık tesisleri mimarisinin genel
hususları ortaya konmuştur. Bu bölümde, üçüncü basamak hastane polikliniklerinin
kullanıcı hasta grupları, işlevi ve türleri tanımlanmıştır. Tezin üçüncü bölümünde, üçüncü
basamak hastane polikliniklerinin sosyal alanları tanımlanıp, bu alanların mimari
tasarımıyla ilgili standartlar, genel hususlar ve özel konular özellikle ABD, İngiltere ve
Türkiye Cumhuriyeti standartlarında incelenmiştir. Dördüncü bölümde, üçüncü basamak
hastane polikliniklerinin mimari tasarımına yönelik tasarım yaklaşımları ve dünya çapında
birçok konuda ileri seviyede olan üçüncü basamak hastane polikliniğinde bulunan sosyal
alanların mimarisindeki tasarımlar ve çözümler incelenmiştir. Tezin beşinci bölümünde,
önceki bölümlerde elde edilen bilgilerin ışığında, hastalar ve hasta refakatçilerinin
görüşlerini almak üzere bir anket tasarlanıp değerlendirilmiştir. Anket sonuçlarının
istatistiksel analizleri yapılıp, veriler mimari tasarımda kullanılabilecek bir biçimde
sunulmuştur. Tezin altıncı bölümünde, elde edilen tüm bilgiler tartışılmış, üçüncü basamak
hastane polikliniklerinin mimari tasarım kriterleri için öneriler sunulmuştur.