Binaların yaşamı, maddiliği ve doğası üzerine bir değerlendirme

Abstract

Binaların nasıl varlıklar olduğu sorusu mimarlık alanının temel problemlerinden biri gibi görünse de yapılan çalışmalar iki biçimde demokratik bir bakış ortaya koymazlar. Bunlardan ilki mimarlığa a priori perspektiflerden bakmaktır. Bu bakışlar binanın kendisine başka alanlardan yansıdığı için yönlendirilmiş ve koşullandırılmıştır. İkincisi, mimarlığın maddiliğini yok sayarak, onu modern bilimin ikilikleri üzerinden okumak sorunudur. Bu sorunlar, binalar hakkında üretilen yaklaşımların insanlar ve şeyler arasında asimetrisine sebep olur. Aktör Ağ kuramının modern bilginin üretilme mekanizmalarına karşı ortaya koyduğu bakış açısı, mimarlık bilgisinin de yasa haline gelmiş düzeneklerinin sorgulanmasına alan açmıştır. Bu nedenle bu çalışma yeni materyalist bakışın ortaya koyduğu aktör-ağ kuramı çerçevesinde, bir binanın yaşam döngüsü içinde ortaya çıkan ilişkilerin izlerini ortaya çıkarmayı amaçlar. Bu süreçler, tasarım, inşa edilme ve kullanım süreçleri ile sınırlandırılmıştır. Çalışmada, Ricardo Bofill tarafından inşa edilen Mohammed Politeknik Üniversitesi alan araştırmasına konu olmuştur. Mimar ve kitle iletişim araçlarının ortaya çıkardığı ağlar için metinsel izlere, kullanıcı etkileşimleri için ucu açık röportajlara başvurulmuştur. Verilerin kodlar yardımı işlenmesi sonucunda, ağ analizi ve görselleştirme yazılımı aracılığıyla binanın sosyal ağı elde edilmiştir. Ağların çözümlenmesi, bina hakkında iki ayrı alanda keşif yapılmasını sağlamıştır. İlki çoklu süreçler boyunca farklı eyleyenlerin, bina ile kurdukları ilişkilerinin anlaşılması ve bu ilişkinin yöneliminin keşfedilmesidir. Bu bölüm Binaların Yaşamı olarak adlandırılmıştır. İkincisi ise, ağda, bina programını oluşturan mekanlar çevresinde oluşan kümelenmelerin arkeolojisinin yapıldığı, Binaların Maddiliği ve Doğası bölümüdür. Bu bölüm, binaların yaşantıyı nasıl şekillendirdiğini, ne yönde inşa ettiğini, neyi engellediğini ya da hangi aktörlerle güçlü ya da zayıf ilişkisellikler geliştirdiğini okumayı olanaklı kılan, binanın gözünden ağa bir bakış denemesidir. Bu çalışma nihayetinde UM6P (Mohammed 6 Politeknik Üniversitesi) özelinde, bir binanın yaşam döngüsü içinde insan eylemlerini nasıl dönüştürdüğüne, hangi davranışları tetiklediğine, nasıl hissettirdiğine, nasıl bir atmosfer oluşturduğuna yönelik çoklu bir bilgi alanını keşfetmiştir. Binalar, çoklu, heterojen ve karmaşıktırlar. İnsan ve insan olmayan aktörler tarafından dönüştürüldükleri gibi, onları da dönüştüren dolanık bir yöngüdümüdürler.