Özet:
Kronik böbrek yetmezliği hastalığında ortaya çıkan üremik sendromlar ve hiperfosfatemi, bu hastalar için hızlı bir şekilde hayati riske dönüşebilmektedir. Riskin yavaşlaması, diyaliz ve gıda rejimi uygulamaları ile sağlanabilmektedir. Dolayısıyla kronik böbrek yetmezliği bulunan hastaların yakından takibi önem arz etmektedir. Bu durum üremi ve fosfatemiye neden olan üre ve fosfat kan değerlerinin sık aralıklarla ölçülmesini gerektirmektedir. Ancak bu ajanların rutin takibini yapacak basit ve ekonomik bir cihaz veya sisteme dünyada rastlanmamıştır. Dolayısıyla tez çalışması, kronik böbrek yetmezliği riski taşıyan hastaların kan üre, fosfat düzeylerini ve ilave olarak bu parametreler ile yakından ilişkili kan pH seviyesini etkili bir şekilde ölçen sensörlerin ve ölçüm cihazının geliştirilmesini konu almaktadır.
Bu kapsamda fosfat ve pH seçici sensörler ile beraber kullanılacak üre biyosensör geliştirildi. Geliştirilen sensörlerin potansiyometrik performansları detaylı bir şekilde incelendi. Performans testlerinden elde edilen sonuçlar, geliştirilen fosfat, pH ve üre biyosensörlerin başarılı olduğunu göstermekteydi. Potansiyometrik performansı belirlenen fosfat, pH ve üre biyosensörlerin strip üzerinde hazırlanması araştırıldı. Diğer taraftan, yeni geliştirilen pH ve fosfat-seçici sensörlerin hazırlanmasında kullanılan aktif bileşenlerin ve matrislerin FTIR, SEM, XRD ve TGA spektrumları alınarak karakterizasyonları sağlandı. Strip tipi sensörlerin eş zamanlı ölçüm cihazında kullanımı araştırıldı. Cihaz, fosfat ve üre miktarı ile birlikte pH değerini de takip edecek özelliklere sahip olacak şekilde tasarlandı. Tasarımı yapılan ölçüm cihazında, parmaktan alınan 5-10 mikrolitre kan örneğindeki fosfat, üre ve pH’nın takibi dikkate alındı. Bu kapsamda, böbrek yetmezliği hastalarında üremik sendrom ve hiperfosfateminin takibinde,
özgünlük, duyarlılık ve doğruluk oranı yüksek olan etkili ve evde hasta tarafından konforlu bir şekilde kolaylıkla uygulanabilecek güvenilir yöntem öngörüldü. Evde veya hastanede, parmaktan alınan bir damla kanda üre, fosfat ve pH düzeylerini ölçen bu sistem dünyada ilktir. İlgili literatürde ve bu konuda etkin olan bilim insanları tarafından farklı platformlarda sıkça ifade edilen etkili, basit ve ekonomik bir takip sistemine olan ihtiyaç bu durumu desteklemektedir.
