Özet:
Kadherinler, yan yana hücreler arasındaki moleküler bağlantıyı sağlayan, adezyon mekanizmasının başlatılması ve devamı için kritik öneme sahip olan hücre adezyon ve hücre sinyal molekülleridir. Kadherin aile üyelerinden N-kadherinler, tümör hücreleri ve tümörlere ait genişlemiş kan damarlarında yoğun olarak sunulmaktadır. N-kadherin antagonistleri ise, antineoplastik ve antianjiyogenik aktiviteye sahip vasküler hedefleme ajanlarıdır. Bu ajanlar N-kadherin reseptörüne seçici ve yarışmalı bir şekilde bağlanır, böylece tümör vaskülatürü bozulur, tümör hücre büyümesi inhibe olur ve tümör hücresinin endotel hücre apoptozu indüksiyonu meydana gelir. Bu tez çalışması kapsamında, epitelyal mezenkimal dönüşümün meydana geldiği doku ve hücrelerde sunulan N-kadherini hedeflemek üzere, teranostik platformda uygulanabilecek yeni nesil bir peptid radyofarmasötiğinin sentezlenmesi ve bu analoğun in vitro ve in vivo değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla kimerik antijen reseptörü dizisine dayanan seçici bağlayıcı His-Ala-Val (HAV) motifi içeren N-kadherin antagonisti olarak işlev gören ve (ADH-1)c olarak tasarlanan sentetik N-Ac-CHAVC-NH2 siklik peptid dizisi sentezlendi. Peptid sentezinde verimi yükselten ve rasemleşme miktarını düşüren Fmoc kimyası ile çalışan mikrodalga destekli katı fazda peptid sentez sistemi kullanıldı. (ADH-1)c, lineer eşdeğerinin sentezi ve karakterizasyonu sonrası amonyum asetat (% 5 w/v) kullanarak i→i+5 makrosiklizasyonuyla elde edildi. Peptidin saflaştırılması için ters faz-yüksek performanslı sıvı kromatografisi (RP-HPLC), karakterizasyonu için sıvı kromatografisi-elektrosprey iyonizasyon-kütle spektrometresi (LC-ESI-MS) kullanıldı. Siklik peptidin EDTA şelatörü ile konjugatı (AntiCAD1) suda çözünür karbodiimid yöntemi uygulanarak sentezlendi. AntiCAD1 ajanının karakterizasyonu için floresans spektrofotometre, zetasizer ve LC-ESI-MS sistemlerinden yararlanıldı. Karakterize edilen AntiCAD1, [68Ga]Ga radyonüklidi ile işaretlendi. [68Ga]Ga-AntiCAD1 analoğunun radyokimyasal saflığı TLC metotları ile analiz edildi. Analoğun lipofilisitesini belirlemek için P dağılım katsayısı hesaplanarak 'çalkalama şişesi' yöntemi uygulandı (logP=-2.69±0.54). Analoğun biyodağılımı, Wistar Albino sıçanları üzerinde PET/CT kullanılarak araştırıldı. Karaciğer, böbrekler, dalak, tükürük bezi ve hedeflenen hasarlı bölgede sırasıyla ortalama 1.36, 1.96, 1.38, 1.16 ve 2.14 SUVmax değerleri ile kayda değer oranda tutulum tespit edildi. Ajanın hedeflenen bölge ile diğer vücut dokuları arasında olan ilişkini test etmek ve bu ilişkinin derecesini ölçmek için istatistiksel Pearson Faktörü hesaplama yöntemi kullanıldı. Korelasyon katsayısı 0.73 olarak hesaplandı. 0.70-0.89 arasında yer alan bu değer kuvvetli pozitif korelasyon olarak yorumlandı. Bu tez çalışmasında; kanser epitelyal mezenkimal dönüşüm belirteçlerinden olan adezyon molekülü ADH-1 peptidinden türevlenen radyo işaretli konjugat [68Ga]Ga-AntiCAD1, N-kadherin protein sunumu artan hasarlı dokularda ve metastatik solid tümörlerde kadherin aktivitesinin görüntülenmesinde kullanılabilecek potansiyel bir radyofarmasötik olduğu anlaşılmıştır. Çalışma teranostik platformda dizayn edildiğinden konjugatın terapi radyonüklidleri ile işaretlenmesi durumunda analog terapi amaçlı olarak uygulanabilir olduğu sonucuna varılmıştır.