Özet:
Mekanların işlevine uygun akustik koşulların sağlanması mimari tasarım sürecinin önemli bir aşaması ve kaçınılmaz bir gerekliliktir. Uygun akustik koşulların sağlanması için nesnel ve öznel değerlendirmelerden yararlanılmaktadır. Konuşma işlevli salonlar için başlatılan bu çalışmada, kapalı mekanlarda farklı yutuculuk sınıfında malzeme seçimlerine ilişkin nesnel ve öznel değerlendirmeler incelenmiş, değerlendirilmiş ve ilişkilendirilmiştir. Çalışmanın, malzeme seçimindeki serbestliğin irdelenerek tasarımcıya esneklik sağlanmasına katkıda bulunması hedeflenmiştir. Bölüm 1'de literatür taraması sonucunda ulaşılan bilgiler ışığında konuşma işlevli salon tasarımına yönelik çalışmalarda karşılaşılan eksikliklere bağlı olarak araştırmaya açık olduğu düşünülen alanlara değinilmiştir. Bölümde literatür özeti, tezin amacı, kapsamı ve hipotezi ortaya konmuştur. Bölüm 2'de salonlarda akustik koşulların belirlenmesinde kullanılan nesnel hacim akustiği parametreleri ile öznel değerlendirme yöntemleri aktarılmıştır. Literatürde, benzer mekanlar için önerilen farklı hedef yansışım süresi değerleri özetlenmektedir. Ses yutma çarpanlarına ilişkin belirleme yöntemlerine ve malzemelerin yutuculuk özelliklerini konu alan çalışmalara yer verilmiştir. Bölüm 3 kapsamında, farklı standartlarda paylaşılan ses yutma çarpanları ölçeklendirme yöntemleri paylaşılmış, ses yutma çarpanında meydana gelen değişikliklerin salon genelindeki yansışım süresi üzerindeki etkisi incelenmiştir. Malzeme hasarı nedeniyle salonlarda değişen yansışım süresi değerlerinin, salonlar için önerilen aralıkta kaldığı görülmüştür. Yutma çarpanı değişimlerinin incelenmesi ile başlayan çalışmada, yutuculuk değişiminin kullanıcı tercihleri ilişkisinin saptanması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bölüm 4'te yutuculuk sınıfı değişiminin kullanıcı tercihleri ile ilişkilendirilmesi amacıyla yapılan çalışmalar yer almaktadır. Tasarlanan dört adet salonun tavan ve yan duvar yüzeylerine ait malzemelere ait yutuculuk sınıfları değiştirilerek salon varyasyonları elde edilmiştir. Bilgisayar ortamında yapılan modellemeler üzerinden konuşma ile ilişkili nesnel hacim akustiği parametre değerleri hesaplanmış ve dinleme kayıtları oluşturulmuştur. Dinleme kayıtları denekler ile paylaşılarak öznel değerlendirmeler elde edilmiştir. Öznel değerlendirmeler fonetik olarak dengelenmiş kelime ayırt etme testleri ile kullanıcı tercihleri belirleme testlerini kapsamaktadır. Literatürde dar bir tanımlanabilirlik kapsamına sahip konuşma sesini tanımlayıcı sıfat çiftlerinin belirlenmesi amacıyla yapılan ön çalışmalar bölüm içinde aktarılmaktadır. Dinleme testlerinin deneklere hesaplanan ses basınç düzeyinde sunulabilmesi için yapılan düzey kalibrasyon çalışmasının ayrıntıları paylaşılmaktadır. Öznel değerlendirme çalışmalarının istatistiksel değerlendirmesi verilmiştir. Bölüm 5 tüm çalışmada elde edilen sonuçların genel bir değerlendirmesini kapsamaktadır. Salonlarda ses yutuculuğu ile birlikte kelime ayırt edilebilirliğinin artmasıyla kullanıcı tercihlerinin olumlu yönde değişmeyebileceği anlaşılmıştır.