Özet:
Değerleme, nesnel ölçütler kullanılarak taşınmazların kıymetinin belirli bir tarih için
kestirilmesi işlemidir. Taşınmazların yasal, konumsal, fiziksel ve çevresel nitelikleri ile
ekonomik faktörler göz önüne alınarak yürütülen değerleme süreci, Arazi Bilgi
Yönetiminin (Land Administration) mali bileşeni kapsamındadır. Etkin bir arazi bilgi
yönetimi, değerleme verilerini üreten ve kayıt altına alan envanterler ve bilgi sistemlerine
sahip olmalıdır. Değerleme süreçlerine ilişkin anlamsal ve teknik tanımlamalar sunan
uluslararası standartlar bulunmaktadır. Ayrıca, değerleme süreçlerinde ihtiyaç duyulan
taşınmaz nitelikleri hakkında uluslararası standartlar ve veri modelleri geliştirilmiştir.
Ancak, değerleme verilerinin yönetimine ilişkin bir veri modeli veya standardı
bulunmamaktadır. Bu tez çalışması, uluslararası kapsamda bir taşınmaz değerleme veri
modeli geliştirilmesine ve geliştirilen modelin test edilmesine odaklanmıştır. Bu amaca
ulaşabilmek için öncelikle Uluslararası Ölçmeciler Birliği(FIG) bünyesinde yapılmış anket
çalışmasından, literatür araştırmasından, uzman görüşlerinden ve uluslararası
standartlardan yararlanılmış; Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO) 19152:2012 Arazi
Bilgi Yönetimi Alan Modeli (LADM) standardının bir modülü olarak, üç boyutlu (3B) ve
zamansal veri yönetimine olanak veren kavramsal bir değerleme veri modeli
geliştirilmiştir. Model, değerleme süreçlerinde görev alan kişileri, değerleme nesnelerini
ve bunların niteliklerini, değerleme süreçlerini, performans analizleri ve kalite kontrol
süreçleri ile piyasa analizlerine ilişkin verilerin kaydedilmesi ve yönetilmesine olanak
sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Model, kamu sektörünün taşınmaz değerlemesine
yönelik yerel veya ulusal düzeyde veri tabanları ve bilgi sistemleri geliştirmesi; özel
sektörün ise çeşitli yazılım uygulamaları geliştirmesine olanak veren bir çerçeve
sağlamaktadır. Modelin işlerliği, ülkemizde emlak vergisi amacıyla yapılan değerlemeler
örneğinde test edilmiştir. Geliştirilen veri modeli, bilim camiası ve ilgili standardizasyon
kuruluşu ISO TC/TC 211 tarafından kabul görmüş; modelin uluslararası arazi bilgi
yönetim standardı olan ISO LADM’nin ikinci versiyonunda ayrı bir standart olarak yer
almasına karar verilmiştir.
