Özet:
Gıda fabrikası atık sularının organik içerikleri oldukça yüksektir. Bu atık sulardan
peynir altı atık suyu (PAS) içerdiği yüksek organik kirlilik (50.000-70.000 mg/L
KOİ) sebebiyle arıtılmadan doğaya verildiğinde önemli çevre problemlerine sebep
olmaktadır. Peynir altı atık suyunun fizikokimyasal, biyolojik ve bazı oksidasyon
yöntemleriyle arıtılma çalışmaları yapılmıştır. Elektro-Fenton ileri oksidasyon
yöntemi ile arıtımı da sınırlı sayıdadır. Ancak fotokatalitik ileri oksidasyon
yöntemi ile arıtım üzerine bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada PAS arıtımı
için, elektro-Fenton ve fotokatalitik arıtım yöntemleri ardışık bir şekilde
uygulanmıştır. PAS’ın KOİ değeri çok yüksek olduğu için başlangıçta 1/10
oranında seyreltilmiş ve öncelikle elektro-Fenton arıtıma tabi tutulmuştur.
Ardından UV ışık altında ticari TiO2 (Sigma Anatase) katalizörü kullanılarak
fotokatalitik arıtım gerçekleştirilmiş ve fotokatalitik arıtım verimleri % 46.57 TOK,
% 32.86 KOİ; toplam verimler % 81.57 TOK, % 70.79 KOİ’dir.
Ardından sol-jel yöntemiyle kütlece farklı % Fe içeren ve farklı
NH4OH/titanyum(IV) izopropoksit mol oranlarında (A/T) N içeren katkılı TiO2
fotokatalizörleri üretilmiştir. Tez çalışmasının bu aşamasında elektro-Fenton çıkışı
PAS’ın UV ışık altında, üretilen katkılı katalizörlerle fotokatalitik arıtımı
denenmiştir. Fe katkılı katalizöre göre N katkılı katalizör ile daha iyi sonuçlara
ulaşılmış olup UV/N katkılı fotokatalitik arıtım verimleri % 37.58 TOK, % 46.0
KOİ ve elektro-Fenton, fotokatalitik toplam arıtım verimleri % 77.58 TOK, % 84.0
KOİ şeklindedir.
Güneş simülasyon lambasının (GSL) ışık kaynağı olarak kullanıldığı fotokatalitik
arıtım aşamasında, üretilen Fe ve N katkılı katalizörler kullanılmıştır. Bu deneyler
sonunda A/T:3 N katkılı katalizör ile %64.95 TOK, % 68.59 KOİ toplam giderim
verimlerine ulaşılmıştır. PAS’ın elektro-Fenton ve fotokatalitik ardışık arıtımları
sonunda, tam arıtmayla sonlanan alt yapı tesislerine deşarj limitlerinin oldukça
altına inilebilmiştir.
