Özet:
İktisadi değişkenlerin sergilediği asimetrik davranışları kavrayabilmek için sonyıllarda bir takım doğrusal-olmayan zaman serisi modelleri önerilmiştir. Literatürdeönerilen modeller arasında bulunan rejim değiştirme karakterli yumuşak geçişli(oto)regresif (ST(A)R) model, Türkiye'nin sanayi üretim ve tüketici fiyatendekslerinde ve bu endeksler arasındaki olası doğrusal-olmayan dinamikleriaraştırmak için bu çalışmada kullanılmıştır.Bu çalışmanın kuramsal kısmında mevcut literatürden hareketle STAR modeline aittemel dinamikler, farklı geçiş fonksiyonu tipleri ve tahmin izleği incelenmiştir.Ardından STAR modeline özgü doğrusallık ve tanılama testleri ayrıntılı bir biçimdeele alınmıştır. Ayrıca tek değişkenli STAR modelinin çok değişkenli ve çok rejimliortama aktarılmasıyla ulaşılan modellere de değinilmiştir.Uygulamaya dönük bölümlerin ilkinde Türkiye'nin çeyrek yıllık sanayi üretimendeksinin (1980:1-2006:3) büyüme hızının genel ekonomik performansı temsiledebileceği düşüncesinden hareket edilmiştir. Büyüme hızının asimetrikdavrandığına dair kanıt bulabilmek için STAR modelinin tahmin izleği öncelikledoğrusallık testinden başlamak üzere uygulanmıştır. Doğrusallık boş hipotezininreddedilmesinin ardından tahmin edilen lojistik STAR (LSTAR) modeli tümtanılama testlerinden geçtiğinden dolayı yeterli bulunmuştur. Ayrıca tahmin edilenmodelin ekstrapolasyon yöntemiyle elde edilen uzun dönem dengesi ve baskınkarakteristik kökleri asimetrik dinamikleri anlamlandırmak için kullanılmıştır. İkinciuygulama bölümünde ise Türkiye'de büyüme ve enflasyon (1980:2-2006:3)arasındaki doğrusal-olmayan ilişki STAR modelinin çok değişkenli ortamataşınmasıyla oluşan STR (yumuşak geçişli regresyon) modelinden faydalanılarakirdelenmiştir. Doğrusal-olmayan ilişkinin yönünün enflasyondan büyümeye doğruolduğu STR modeline özgü Granger nedensellik analiziyle belirlenmiştir. Daha sonraTürkiye'de enflasyonun büyüme üstündeki asimetrik etkilerini saptayabilmek içintek geçiş fonksiyonlu bir STR modeli kurulmuştur. Ancak tahmin edilen STR modeliyeterli bulunmadığından çok rejimli bir STR (MRSTR) modeli tahmin edilmiştir.Her iki uygulama bölümünde ulaşılan sonuçlar, STAR ve çok rejimli STRmodellerinin incelenen değişkenler için kullanımını Türkiye bağlamında haklıçıkarmaktadır.Anahtar Kelimeler: Doğrusalsızlık, STAR modeli, Türkiye Ekonomisi, Büyüme,Enflasyon.
