Abstract:
Bu tez çalışmasında Türk dil ve kültür tarihinin önemli eserlerden biri olan Codex Cumanicus'taki eylem ve eylem yapımı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada Kaare Grønbech'in Komanisches Wörterbuch, Türkischer Wortindex zu Codex Cumanicus adlı eseri esas alınmıştır. Codex Cumanicus'taki bütün eylemler belirlenmiş, bu eylemler kök eylemler ve türemiş eylemler olmak üzere ayrılmıştır. Kök eylemler ve türemiş eylemler anlamları, eylemle ilgili örnek sözcük ve cümlelerle birlikte aktarılmıştır. Kaare Grønbech'in sözlüğündeki sayfa numarası da eylemin yanında parantez içinde gösterilmiştir. Eylemlerin Tarihî Türk dillerindeki ve Eski Kıpçak sahasına ait sözlük ve gramerlerdeki durumu tespit edilmeye çalışılmış, bu dillerde tanıklanan eylemler, bulundukları şekillerle karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Kök eylemlerde kökün durumu ile ilgili alan kaynaklarından açıklamalar yapılmış, eylemlerin etimolojik sözlüklerdeki açıklamaları aktarılmıştır. Türemiş eylemlerde, köklerinin durumu, türemiş eylemlerin gelişimi, türeme şekilleri, türeme şekillerine dair yapılan tasarılar kaynaklarla gösterilmiş; gerekli görüldüğü durumlarda farklı görüşlere de yer verilmiştir. Ayrıca türetme yapan ekler ve eklerin fonksiyonları da belirtilmiştir. Tez çalışması Kök Eylemler, Addan Eylem Türeten Ekler ve Eylemden Eylem Türeten Ekler olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Tezin Giriş kısmında tezin konusu, amacı, kapsamı ve tezde izlenen yöntem ve kullanılan kaynaklar belirtilmiş, Kıpçak Tarihi ve Kıpçak Türkleri, Altın Ordu Devleti, Memlûk Devleti, Codex Cumanicus'un İçeriği ve Dili, Codex Cumanicus hakkında bugüne kadar yapılan çalışmalar ile diğer Kıpçak Sözlük ve Gramerler hakkında açıklamalar yer almıştır.
