Yatırım projelerinin değerlendirilmesi ve uygulaması

Abstract

Her proje ekonomide belli girdiler (kaynaklar) alır ve belirli bir gereksinimi karşılamaya yönelik çıktılar (mal, hizmet) üretir. Bu süreç belli bir zaman aralığında ve mekanda gerçekleşir. Proje analizi kavramının çıkış noktası, tüm dünyadaki kaynakların sınırlı, gereksinimlerin ise kuramsal olarak sonsuz olmasıdır. Çok yalın ifadesiyle proje analizi, bir proje tararından tüketilen girdiler ve üretilen çıktıların belirlenmesi ve karşılaştmlmasıdır. Bu değerlendirmeyi yapabilmek için proje tararından kullanılacak girdiler ve üretilecek çıktıların ölçülmesi ve ortak bir temelde karşüaştırılmasıdrr. Bu nedenle proje analMerinin temel aşamalarından biri, projenin ortaya çıkaracağı maliyet ve faydaların (girdi ve çıktıların) fiziksel olarak ölçülmesidir. Daha sonra fiziksel olarak ölçülen girdi ve çıktıların parasal olarak ifade edilmesi ve nakit akışlarının oluşturulması gerekmektedir. Nakit akışlarım oluşturmak için projenin faydalı ömrü süresince her yıl yarattığı gider ve gelirler dikkate alınır. Her gider negatif, gelir ise pozitif bir kalemi oluşturmaktadır. Ardından, her yıl için belirlenen gider ve gelirler bir referans yıl (genellikle projenin başlangıç yılı) değerlerine getirilir ve karşılaştırılır. Kurumsal olarak, projenin sağlayacağı çıktılar, girdilerin büyük (değerli) ise proje kabul, değil ise reddedilir. Bu karşılaştırmanın girişimci birey ve yatırımcı kuruluş açısından yapılması halinde değerlendirmeler genel olarak, projenin çıktı girdilerine atıfla, kâr-zarar analizleri, ulusal ekonomi ve toplum açısından yapılması halinde ise fayda-maliyet analizleri olarak adlandırılmaktadır. Proje analizi, sadece tek bir projenin kabul veya reddedilmesine yönelik değil, geniş ölçüde, alternatif projeler arasında seçim yapmak amacıyla da uygulanır. Proje ya da yaygm kullanımı ile fizibilite etüdünün hazırlanması, projecilikte yaşamsal bir öneme sahiptir. İyi hazırlanmış ve sağlıklı verilere dayanmayan bir proje, proje planlaması, yani yatırım kararının alınması aşamasında, en gelişkin yöntemler ile analiz edilse bile sonuç anlamlı olmayacaktır. Esasen, yatırım kararının verilmesinden önce proje hazırlanırken de proje analize tabi tutulmalıdır. Hazırlık sürecinin bütün önemli aşamalarında projenin yapılabilirliği konusunda yeni analizler yapma şansı vardır. Projenin (fizibilite etüdü) başarılı bir biçimde hazırlanması, yalnızca analiz aşamasında önemli olmakla kalmayıp aynı zamanda projenin uygulama aşamasında da kilit bir rol oynamaktadır. Proje uygulamasını yönlendirecek olan ana çizgiler proje fizibilite etüdü hazırlama aşamasında belirginleşir. Bu çerçevede, proje hazırlama sürecine özel bir önem verilmeli ve sonradan giderilmesi mümkün olmayacak veya son derece pahalıya mal olacak hataları ortadan kaldıracak şekilde bir hazırlık yapılmalıdır. Proje yönetimini, bir işletmenin veya bir projenin başarılı yönetilmesinde en önemli araç olduğu bilinmektedir. Bu konuya yeteri kadar açıklık getirilmek maksadıyla bu çalışma yapılmıştır.