Özet:
Gemi sökümü, ekonomik ömrünü tamamlamış deniz taşıtlarının çevreye uyumlu bir şekilde ekonomiye geri kazandırılması işlemidir. Bu işlemle demir çelik sanayisine hammadde temin edilirken, denizcilik sektörüne de yedek parça sağlanmaktadır. Gemi söküm tesisleri dünyada birçok ülkede bulunmasına rağmen sadece Pakistan, Hindistan, Çin, Bangladeş ve Türkiye'de gemi söküm işlemi yapılmaktadır. Türkiye, Orta ve Doğu Avrupa ve Ortadoğu ülkeleri içinde fiilen gemi sökebilen ülkelerin bulunmamasından ötürü, Avrupa'da ve Ortadoğu'da gemi sökümü yapan tek ülkedir. Türkiye'de gemi söküm endüstrisi, İzmir-Aliağa'da 26 parselde mevcut 21 firma tarafından yapılmaktadır. Özellikle Avrupalı armatör firmaların deniz ticaret filolarını sürekli yeni tutmak istemeleri, sahip oldukları yaşlı gemilerin onarılacağı ya da söküleceği anlamına gelmektedir. İzmir Aliağa'da bulunan gemi söküm tesislerinin Avrupa ve Ortadoğu'daki tek gemi söküm tesisi olması, sektörden beklentileri arttırmakta ve ülke ekonomisinin gelişmesine önemli katkılar sağlamaktadır. Sunulan bu çalışmada, sökümü/onarımı amaçlanan bir geminin karar verme sürecinden, açığa çıkan atıkların geri dönüşüm sürecine kadar geçen aşamalar ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Sökümü/onarımı düşünülen gemilerin, söküm/onarım alanına girişinden, tüm söküm/onarım basamaklarına kadar geçirdiği süreçler, prosedürler, söküm/onarım tesisi içindeki döngü, söküm/onarım sonucu açığa çıkan tehlikeli atık türlerinin ve miktarlarının belirlenmesi, bu atıkların kaynakta azaltılması, geri dönüştürülebilen atıkların kazanılması, açığa çıkan tehlikeli atıkların çevre ve insan sağlığı açısından etkileri incelenerek bu atıkların geri dönüşüm tesislerinde bertarafının nasıl yapıldığı ve yapılması gerektiği bir plan içerisinde saha çalışması yapılarak incelenmiştir.
