Özet:
Bu tez, Türkiye'de, Cumhuriyet dönemi Alevi siyasallaşmasının örgütlü temsil mekanizmalarını karşılayan ilk örnekler arasında sayılabilecek Türkiye Birlik Partisi'nin, siyasal hayattaki yerini, siyasallaşma karakteristiklerini incelemek amacıyla hazırlanmıştır.Çalışma kapsamında, Aleviler ve Aleviliğin, tarihsel süreçteki dönüşümü, tabi olunan rejim merkezi yönetimleriyle kurulu ilişkiler Bektaşilik ve Kızılbaşlık ana alt damarları üzerinden meydana gelen ayrışma ekseninde ele alınmış, topluluk ve kimliğin tarihsel karakterlerinin Osmanlı Dönemi son evresi, milli mücadele dönemi ve erken cumhuriyet dönemindeki kodları genel geçer reddiye ve eklemlenme postülatlarının eleştirilmesiyle değerlendirilmeye çalışılmıştır.Ayrıca, çok partili hayata geçişle ivme kazanarak, toplumsal yapıya daha etkin biçimde nüfuz eden göç, kentleşme, haberleşme ve yaygın eğitim olanaklarıyla eğitim seviyesinin yükselmesi olgularının ve Demokrat Parti'nin (DP) temsil ettiği siyasal iktidarın zamanla kazandığı Sünni-otoriteryen karakter kodlarının yarattığı olumsuz algının da etkisiyle belirginleşen siyasallaşma karakteristiğinin, Alevilerin örgütlü siyasallık sürecinin ivmelenmesinde etkili olduğu, yanı sıra 1960 sonrası görece özgürlükçü ve örgütlenme imkânlarını genişleten anayasal çerçeve, toplumsal ve siyasal atmosfer etkisindeki belirleyiciler üzerinden TBP'nin kuruluşu değerlendirilmiştir.Bu çerçevede, partinin kuruluşuna ilişkin yaklaşımlar ele alınarak Alevi siyasallaşmasının örgütlülük arayışları değerlendirilmeye çalışılmıştır. Partinin katıldığı genel seçimlerde elde ettiği sonuçlar üzerinden Alevi geleneksel soy hiyerarşisinin Alevi siyasal mobilizasyonunu yönlendirici etkisi değerlendirilmiş, Alevilik içindeki ana alt damarlardan Bektaşiliğin etkinleştiği ve ayrıştığı iki ana siyasallık karakteristiği üzerinden şekillenen parti karakterinin Alevilik ve siyaseti tarihindeki yeri, Türkiye siyasal tarihindeki yeri araştırılmıştır.Son bir değerlendirme yapmak gerekirse, Alevi siyasallığının parçalılığını ve salt mezhepsel karakter üzerinden yürümeyen karakteristiğini somutlayan parti, Türkiye siyasal hayatında mezhepsel saiklerin harekete geçtiği bir eşitsizlikci zemine ilişkin tarihsel kesitin özgün bir parçasını oluşturmuştur.
