Özet:
Kentlerin giderek büyüyen ve karmaşıklaşan yapısı, yönetim süreçlerine gelişkin bilgi ve iletişim teknolojilerinin dahil edilmesi gereksinimini artırmıştır. Buna paralel olarak, farklı alanlarda üç boyutlu (3B) kent modellerinin oluşturulması ve kullanımı yaygınlaşmaktadır. 3B kent modelleri, gürültü yayılma simülasyonu ve haritalaması, kent ve telekomünikasyon planlaması, afet yönetimi, eğitim amaçlı gerçek zamanlı simülasyonlar ve tesis yönetimi gibi çeşitli uygulamalarda mekansal analiz ve görselleştirme amaçlı kullanılabilmektedir. Bu nedenle, yerel yönetimler 3B kent modellerini oluşturma çalışmalarına başlamıştır. Bu kapsamda, 3B CBS ve sanal coğrafi ortamlar gibi yeni kavram ve teknikler halen geliştirilme aşamasındadır. 3B kent modellerini temsil eden ortak bir standart olarak CityGML, farklı kaynaklardan gelen 3B kent verilerini depolamak, yönetmek ve entegre etmek için, Açık Mekan Konsorsiyumu (OGC) tarafından geliştirilmiştir. CityGML, 3B geometrileri, temaları ve semantikleri, öznitelikleri ve ilişkileri destekleyen ve gerçekçi görselleştirme için gelişmiş seçenekler sunan nesne yönelimli modeldir. CityGML bir kente ait bina, ulaşım ve bitki örtüsü gibi temel nesneleri tanımlamaktadır. Bu 3B kent modelleri, çoklu ölçeklerde oluşturulmaktadır. CityGML standardı beş ayrıntı düzeyinde (LoD) mimari, kentsel ya da bölgesel kapsamda, amaca uygun birçok topografik nesnenin üç boyutlu geometrisi, topolojisi, semantiği ve görünüşünü (görsel temsili) tanımlar. 3B geometri ve görünüş bilgilerine ek olarak, yukarıda söz edilen uygulamalar özellikle kapsamlı semantik bilgiler gerektirirler. Modeller, daha düşük doğruluklu 2.5B model (LoD0)'den başlayıp ve kapsamlı iç mekan modeli (LoD4)'nde sonlanan beş ayrıntı düzeyinde temsil edilmektedir. Ülkemizde şimdiye kadar 3B kent modelleri daha çok belediyelerce görselleştirme amaçlı olarak oluşturulmuştur. Bu modeller ileri kentsel analiz süreçlerine, henüz etkin olarak dahil edilmiş değildir. Ayrıca şu ana kadar oluşturulan modeller, yaygın kabul görmüş standartları desteklememektedir. CityGML standardına uygun 3B kent modeli oluşturma çalışmaları, henüz çok yeni ve çok az sayıdadır. Bu tez çalışmasında, CityGML standardı incelenmekte ve bina nesnelerinin farklı ayrıntı düzeylerinde modellenmesine ilişkin kavramlar ve teknikler irdelenmekte ve bu kapsamdaki gelişmeler ele alınmaktadır. Bu amaçla ilgili yazılımlardan bazıları incelenmiş ve CityGML standardında 3B kent modelleme için en uygun yazılım olan CityGRID™ tercih edilmiştir. Uygulamada İstanbul iline ait mevcut 3B bina verileri, CityGML standardına uygun olarak LoD2 ve LoD3 ayrıntı düzeylerinde modellenmiştir. Modelleme aşamaları kapsamlı olarak incelenmiş, uygulamada karşılaşılan sorunlar ortaya konmuş ve gelecekteki çalışmalara yönelik bazı öneriler ve değerlendirmeler yapılmıştır.
