Abstract:
Küresel uydudan konum belirleme sistemleri ile yeryüzündeki herhangi bir yerin koordinatları GNSS alıcısı ölçüleri ve diğer düzeltmeler yardımıyla hassas ve gerçek zamanlı olarak belirlenebilmektedir. GNSS sistemleri, zaman ölçümü, referans istasyonlarından düzeltme alınması ve değerlendirilmesi teknolojisine dayanır. Başlangıçta arazi çalışmaları sonucu ölçü yapılan noktaların koordinatları, ana sistemlere bağlanılarak büroda hesaplanırken, gelişen teknoloji ve sabit referans istasyonlarına ait düzeltmelerin arazide alınması sayesinde ölçüm yapılırken koordinatlar belirlenebilmektedir. GNSS alıcılarından daha etkin ve ekonomik olarak yararlanabilmek için ülkeler ve sonrasında da yerel yönetimler gerçek zamanlı sabit referans istasyon ağları kurmaya başlamışlardır. 7 gün 24 saat istenilen sıklıkta koordinat düzeltmesi yayınlayan referans istasyonlarının bir örneği de ülkemizde kurulmuştur. Sistem Türkiye Ulusal Sabit GPS İstasyonları Ağı olarak anılmaktadır. Birkaç saniye içinde cm duyarlılığında alıcı koordinatlarının belirlenebildiği bu ağ, 147 nokta ile kullanıcılara hizmet vermeye başlamıştır. Benzer bir ağ, İstanbul'un içmesuyu ve atıksu altyapı ve üstyapı hizmetlerini yürüten İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi tarafından 8 sabit GNSS referans istasyonlu olarak kurulmuştur (UKBS-Uydudan Konum Belirleme Sistemi). Kurulma nedeni imalat aşamasında teknik altyapı ve üstyapı tesislerine ait konum bilgilerinin hızlı ve hassas olarak elde edilmesidir. Bu çalışmada İSKİ'ye ait atıksu, yağmursuyu ve içmesuyu gibi teknik altyapı imalatlarının kontrol sürecinde, UKBS sisteminin kullanılabilirliği araştırılmıştır. Çalışma bölgesi olarak Beykoz ilçesi, Paşabahçe mahallesi seçilmiştir. Çalışma alanında yer alan atıksu hatları "total station" ve "GNSS alıcısı" ile UKBS ağına bağlanarak ölçülmüştür. İki ölçü yöntemi, süre, hassasiyet ve kontrol süreci açısından karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, UKBS ağının teknik altyapı ve üstyapı imalatı kontrolü esnasında tüm kullanıcılar tarafından etkin olarak kullanılabileceği görülmüştür.
