Özet:
Yeşil yapraklı sebzeler gıdalar içinde en çok besleyici özelliğe sahip olanlarıdır. Hücrelerimizin zarar görmesinden ve yaşlanmaya bağlı problemlerden bizi koruyan mineraller (demir, kalsiyum, potasyum ve magnezyum), vitaminler (K, C, E ve birçok B vitamini türü) ve fito-besleyiciler (beta-karoten, lutein ve zeaksantin) bakımından zengindirler. Ayrıca yağ bakımından oldukça az yoğunluklu olan lif ve karbonhiratlar içermekle birlikte mükemmel bir protein kaynağıdırlar. Kirlilik, kötü tarım uygulamaları, madencilik, endüstriyel ve kentsel atıkların atılması gibi nedenlerle toprakta oluşmaktadır. Buna ek olarak zararlı bitkilerin öldürülmesinde kullanılan herbisitler ve böcekleri zehirlemede kullanılan pestisitler vasıtasıyla da toprak kirlenmektedir. Bunun sonucunda, gıda üretim zincirine ağır metallerin bulaşması gerçekleşmektedir. Çünkü kirli toprak, hava ve suda bulunan kirleticiler bitkiler tarafından absorbe edilmektedir. Genel olarak, ağır metaller biyolojik olarak bozunabilir değildir ve bundan dolayı insanların önemli organlarına da nüfuz ederler. Gıda üretim zincirine girme kapasiteleri nedeniyle insan sağlığı açısından ağır metallerin bulaşması hususu büyük bir önem taşımaktadır. Sebzeler insan beslenmesinde önemli yere sahiptir ve her biri sıklıkla karşılaşılan ağır metalleri içermektedir. Üç farklı sebzenin ağır metal bulaşmasına dair insanların kronik maruz kalma riskini araştırmak amacıyla, bu çalışma ıspanak, marul ve maydanozun mineral ve ağır metal içeriğinin analizine odaklanmıştır. Ocak 2013'de, ıspanak, marul ve maydanoz numuneleri Marmara Bölgesi'nden toplam 54 numune olacak şekilde toplanmış ve numune alınacak yerler illerin nüfuslarına göre belirlenmiştir. Mikrodalga ile parçalama işleminden sonra ICP?MS cihazıyla ölçümler yapılmış ve numunelerin metal içeriği (Na, Mg, Al, P, K, Ca, Fe, Cu, Zn, As, Se, Cd, Sn, Hg, Pb) tespit edilmiştir. Her bir numuneden iki paralel analiz numunesi hazırlanmış, üç tekrarlı olarak analizleri yapılmış ve yapılan analizlerin ortalama değerleri raporlanmıştır. Mikrodalga ile parçalama sonrasında ICP-MS ile yapılan metal içeriği analizlerinden, ağır metallerin bulunma sırası Cu>Pb>Cd>As>Sn>Hg şeklindedir. Cu, Pb, Cd, As ve Sn'ın ortalama değerlerinin en yüksek görüldüğü (p<0,05) bitkinin ıspanak olduğu tespit edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, ıspanak numunelerinde Cu, Pb ve Cd içeriğinin en yüksek olduğu numuneler sırasıyla Tekirdağ (5,1 ±0,3 mg/kg), Edirne (0,106 ±0,007 mg/kg), and Tekirdağ (0,080 ±0,004 mg/kg)?dan alınan numunelerdir.
