İşitme engelliler okullarında uygulanmakta olan teftiş etkinliklerinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu bölümde, bundan önceki bölümlerin i, araştırma bulguları sonucunda ulaşılabilen yargılar, uygulamacılar ve araştırmacılar için önemli görülen bazı öneriler üzerinde durulmaktadır. Bu araştırmanın amacı "İstanbul İlindeki işitme engelliler okullarında uygulanmakta olan teftiş etkinliklerinin değerlendirilmesi" dir. Bu amaca yönelik olarak sekiz alt problem oluşturulmuştur. Araştırmanın evrenini, İstanbul İlindeki işitme engelliler okullarında çalışan öğretmen ve yöneticilerle bu okulları denetleme yetkisine sahip 240 ilköğretim müfettişi oluşturmuştur. Evreni oluşturan altı işitme engelliler okulundaki 68 öğretmen ve 16 yöneticinin tamamı, müfettiş grubundan ise 72 kişi örneklem ölçütlerine uygun olarak seçilmiştir. Örneklem gruplarına göre uygulanan anketlerden öğretmen ve yönetici grubunun tamamı, müfettiş grubunun ise 67'si değerlendirme kapsamı içine alınmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Anketlerin birinci bölümünde öğretmen, yönetici ve müfettişlerin temel özelliklerini saptamak amacıyla 4 soru maddesi yer almıştır. Anketin ikinci bölümünde, teftişte yeterlik alanları ve modern teftiş ilkelerinden yola çıkarak hazırlanmış 26 soru maddesi yer almıştır. Müfettiş grubuna uygulanan anket, ilk sorular aynı olmakla beraber, bu gruba özel iki soru daha yer almakta ve toplam 28 soru maddesinden oluşmaktadır. Her görevin yapılma derecesine ilişkin olarak dörtlü bir seçenek sistemi kullanılmıştır. Kullanılan anket araştırmacı tarafından geliştirilmiş, dağıtılmış ve toplanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin çözümlemesinde dağılım tabloları düzenlenmiş, frekans, yüzde, Ortalama kullanılmış, yüzdelerle karşılaştırmalar yapılmış, gruplar arasındaki farklılıkların ve bunların 7677 anlamlılık düzeylerinin belirlenmesinde kay kare çözümlemesinden yararlanılmıştır. İstatistiksel çözümlemeler sonucunda şu bulgular elde edilmiştir. 1. a. Müfettişlerin öğretmen ve yöneticileri işitme engelliler okullarındaki öğretme-Öğrenme etkinliklerinin planlanması konusunda ne derece yönlendirildiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %94.1'i, yönetici grubunun %81.3'ü, müfettiş grubunun %75.5'i "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. b. Müfettişlerin öğretmen ve yöneticileri işitme engelliler okullarındaki öğretme-öğrenme etkinliklerini öncelik sırasına koyma konusunda ne derece yönlendirebildiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %94.1'i, yönetici grubunun %93.8'i, müfettiş grubunun %41.8'i "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. c. Müfettişlerin, teftiş etkinliklerine ilişkin davranışlarının, işitme engelliler okullarının amaçları ile uygunluk gösterme derecesine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %94.1'i, yönetici grubunun %87.6'sı "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde, müfettiş grubunun ise %59.7'si "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların bu konuya ilişkin görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. d. Müfettişlerin, öğretmen ve yöneticileri belirlenen öğretim etkinliklerinin etkili biçimde uygulanabilmesi için ne derece yönlendirebildiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %82.4'ü, yönetici grubunun %81.3'ü "Hiç" ve "Az", müfettiş grubunun ise %64.2'si "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların bu konuya ilişkin görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. e. Müfettişlerin öğretmen ve yöneticilerin okulun amaçları doğrultusunda ne derece eşgüdüm içerisinde çalışmalarını sağlayabildiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %80.8'i, yönetici 78 grubunun %68.8'i "Hiç" ve "Az", müfettiş grubunun %64.2'si "orta" ve "çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. 2. a Müfettişlerin öğretmen ve yöneticilere uygun ders aracı seçme konusunda ne derece rehberlik yapabildiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %88.2'si, yönetici grubunun %87.5'i "Hiç" ve "Az", müfettiş grubunun %52.3'ü "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların bu konuya ilişkin görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. b. Müfettişlerin öğretmen ve yöneticilere mesleki sorunlarını çözümlemede ne derece yardımcı olabildiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %91.1'i, yönetici grubunun %68.8'i "Hiç" ve "A2", müfettiş grubunun %76.1'i "orta" ve "çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. c. Müfettişlerin işitme engellilerin eğitimi ile ilgili mesleki sorunların, araştırmacı bir yaklaşımla belirlenmesi için öğretmen ve yöneticilere ne derece yardımda bulunduklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %86.7'si, yönetici grubun %81.3'ü "Hiç" ve "Az", müfettiş grubunun %64.2'si "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. d. Müfettişlerin öğretmen ve yöneticilere ders aracı geliştirme konusunda ne derece rehberlik yapabildiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %89.7'si, yönetici grubunun % 81.3'ü, müfettiş grubunun % 56.7'si "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir farklılığa rastlanmıştır. 3. a. Müfettişlerin işitme engelliler okullarındaki cihaz ve araçların kullanılması konusunda öğretmen ve yöneticilere ne derece iş başında eğitim verebildiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun tamamı, yönetici grubunun %87.6'sı, müfettiş grubunun %77.6'sı "Hiç" ve"Az"79 seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Bu konuya ilişkin olarak grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. b. Müfettişlerin işitme engelliler okullarındaki öğretme-öğrenme etkinliklerinin geliştirilmesine yönelik öğretmen ve yöneticilerle hangi sıklıkta grup toplantıları yaptıklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun tamamı, yönetici grubunun %93.8'i, müfettiş grubunun %80.6'sı "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Bu konuya ilişkin olarak grupların görüşleri arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. c. Müfettişlerin, öğretmen ve yöneticilere işitme engellilerin eğitimi alanına uygun teknik ve yöntemlerin seçiminde ne derece yardımcı olduklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %98.5'i, yönetici grubun %87.5'i, müfettiş grubunun %62.7'si "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. d. Müfettişlerin, öğretmen ve yöneticileri, işitme engellilerin eğitimine ilişkin yeni yöntem ve teknikler kullanmaları konusunda ne derece teşfik ettiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %91.2'si, yönetici grubunun %68.8'i "Hiç" ve "Az", müfettiş grubunun %50.8'i "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Bu konuya ilişkin olarak grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. e. Müfettişlerin öğretmen ve yöneticileri işitme engellilerin eğitimi alanındaki bilimsel gelişmelerden ne derece haberdar ettiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %97.1'i, yönetici grubunun %87.6'sı, müfettiş grubunun %59.7'si "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. 4. a. Müfettişlerin işitme engelliler okullarının amaçlarını daha etkili biçimde gerçekleştirebilmelerine katkıda bulunmak için ne derece bilimsel araştırma ve çalışma yaptıklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %92.6'sı, yönetici grubunun %81.3'ü, müfettiş grubunun %74.7'si "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur.80 b. Müfettişlerin, kendilerinin teftiş etkinliklerinde işitme engellilerin eğitimi ile ilgili mevcut araştırmalardan ne derece faydalandıklarına ilişkin olarak ; %64.2'si "Hiç" ve "Az", %35.9'u ise "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. 5. Müfettişlerin, öğretmen ve yöneticilerin sorgulanmalarına ilişkin rolünün, onların rehberlik ve yardım rolleriyle ne derece bağdaşmakta olduğuna ilişkin olarak; öğretmen grubunun %86.7'si, yönetici grubunun %56.3'ü, müfettiş grubunun %50.8'i "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. 6. a. Müfettişlerin öğretmen başarısını değerlendirirken, öğretmenin konuşma eğitimi teknik ve yöntemlerini kullanma becerisini ne derece göz önünde bulundurduklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %73.5'i, yönetici grubunun %62.6'sı "Hiç" ve "Az", müfettiş grubunun %77.6'sı "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. b. Müfettişlerin, öğrenci başarısını değerlendirirken, işitme engelli öğrencilerin özürlerinden kaynaklanan bireysel farklılıkları ne derece göz önüne aldıklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %67.6'sı "Hiç" ve "Az", yönetici grubunun %68.8'i, müfettiş grubunun %91'i "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. c. İşitme engelliler okullarındaki derslerin öğrencilere konuşma yeterliği kazandıracak yardımcı etkenler olduğu görüşünün, müfettişlerce ne derece göz önüne alındığına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %79.4'ü, yönetici grubunun %68.8'i "Hiç" ve "Az", müfettiş grubunun %82.2'si "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Bu konuya ilişkin olarak grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. d. Müfettişlerin teftiş etkinlikleri sırasında işitme eğitiminin önem ve önceliğini ne derece göz önünde bulundurduklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %72'si, yönetici grubunun %56.3'ü "Hiç" ve "Az",81 müfettiş grubunun %82.1'i "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Bu konuya ilişkin olarak grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. 7. İşitme engelliler okullarında görev yapacak olan müfettişlerin müfettişlik eğitiminin yanısıra işitme engellilerin eğitimi konusunda da yetiştirilmelerinin ne derece gerekli olduğuna ilişkin olarak; öğretmen grubunun tamamı, yönetici grubunun %93.8'i, müfettiş grubunun %97'si "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Bu konuya ilişkin olarak grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. 8. a. Müfettişlerin öğretmen ve yöneticileri işlerinde özverili olarak çalışmaya ne derece güdüleyebildiklerine ilişkin olarak; öğretmen grubunun %70.6'sı "Hiç" ve "Az", yönetici grubunun %62.5'i, müfettiş grubunun %76.1'i "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. b. Müfettişlerin öğretme-öğrenme etkinlikleri konusunda öneriler oluştururken öğretmenlerin görüşlerini ne derece göz önünde bulundurduklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %72'si, yönetici grubunun %68'i "Hiç" ve "Az", müfettiş grubunun %71.7'si "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. c. Müfettişlerin öğretmen ve yöneticilere ne derece dostça davrandıklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %58.8'i, yönetici grubunun %62.6'sı, müfettiş grubunun tamamı "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında bir fark bulunmuştur. d. öğretmen ve yöneticilerin, teftiş etkinliklerinin kendilerini mesleki yönden geliştireceğine ne derece inandıklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %82.4'ü, yönetici grubunun %68.8'i, müfettiş grubunun %52.3'ü "Hiç" ve "Az" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Bu82 konuya ilişkin olarak grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. e. Müfettişlerin öğretme-öğrenme etkinlikleri konusunda öneriler oluştururken, yöneticilerin görüşlerini ne derece göz önünde bulundurduklarına ilişkin olarak; öğretmen grubunun %76.4'ü, yönetici grubunun %62.5'i "Hiç" ve "Az", müfettiş grubunun %76.1'i "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Bu konuya ilişkin olarak grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. f. Müfettişlerin teftiş etkinliklerinin öğretmen ve yöneticileri mesleki yönden geliştireceğine ne derece inandıklarına ilişkin olarak %28.4'ü "Hiç" ve "Az", %71.6'sı "Orta" ve "Çok" seçeneklerinde görüş belirtmişlerdir. Yargı işitme engelliler okullarında uygulanmakta olan teftiş etkinliklerinin değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen bu araştırma sonucunda şu yargılara varılmıştır. 1. İşitme engelliler okullarındaki teftiş etkinliklerinde, müfettişler öğretmen ve yöneticilerin çalışmalarını okulun amaçları doğrultusunda yönlendirememektedirler. Dolayısı ile teftişte yeterlik alanlarından olan "yöneticilik" rollerini etkili şekilde oynayamamaktadırlar. öğretmen ve yöneticilerin çoğu, müfettişlerin kendilerini öğretme- öğrenme etkinliklerinin planlanması, öncelik sırasına konulması ve etkili biçimde uygulanması konularında yönlendiremediklerini, teftiş davranışlarının işitme engelliler okullarının amaçları ile uygunluk göstermediğini ve personel arasında eşgüdümü sağlayamadıkları yönünde görüş belirtmekte ve müfettişleri bu konuda yetersiz bulmaktadırlar. Müfettişler ise öğretme-öğrenme etkinliklerinin planlanması dışındaki diğer konularda kendilerini yeterli görmektedirler.