Resmi ilköğretim okullarında çalışan müdür ve öğretmen görüşlerine göre, ilköğretim okullarının yenileşme ihtiyaçları nelerdir

Abstract

Değişim ve yenileşme, yirmi birinci yüzyıla girmekte olduğumuz şu günlerde karşımıza çok sık çıkan iki önemli kavramdır. Öyle ki, arak en küçük örgütten, en büyük örgüte, toplumsal yapılardan, toplumsal davranış örneklerine, toplumsal sistemlerden, toplumsal kurallara kadar her alanda ve her yerde karşımıza çıkmaktadır. Yeryüzündeki her şeyin hızlı bir değişim süreci geçirdiği göz önüne alındığında, değişimi kontrol altına almak her geçen gün biraz daha zorlaşmaktadır. Kuşkusuz değişimin kontrol altina alınamadığı durumlarda, istenmedik sonuçlar ortaya çıkabilmektedir. Bu yüzden, değişimi planlı ve kontrollü bir şekilde gerçekleştirmek, istendik sonuçları elde etmemizi kolaylaştıracaktır. Planlı ve kontrollü değişim ise pek çok alan da olduğu gibi, eğitim örgütlerinin de vazgeçilmez konularından biri olmuştur. Eğitim örgütlerinde meydana gelen değişim sürecinde, bir çok şeye dikkat edilme zorunluluğu vardır. Girdisinin ve çıktısının insan olduğu eğitim örgütleri, bu yönüyle çok daha karmaşık bir özellik taşır. Bu nedenle, okullarda bir değişim ve yenileşme başlaulacaksa, öncelikle öğrencilerin, öğretmenlerin, yöneticilerin ve diğer işgörenlerin yamsıra, toplumun ihtiyaçları da göz önüne alınmalıdır. Her, sistemli çalışmanın gerçekleştirilmesinde belirli aşamalar vardır. Bu aşamaların, ilki, genellikle ihtiyaç belirlemekle başlar. Bu nedenle, örgütsel yenileşme sürecinin de kuşkusuz ilk aşaması, örgütsel yenileşme ihtiyacının belirlenmesi ile başlamaktadır. Bu çalışmanın amacı da yönetici ve öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarının örgütsel yenileşme ihtiyacım belirlemeye yöneliktir. Araştırma problemi, örgütsel değişmeye yol açan iç etkenler doğrultusunda ele alınmıştır. İlköğretim okullarının yenileşme ihtiyacının belirlenmesi için, örgütü içten etkileyen beş boyut belirlenmiştir. Bu boyutlar, örgütsel yapı, örgütsel amaç, örgüt çevre ilişkisi, demokrasi eğitim programı ve öğretim boyutudur. Araştırmada, her boyutun özelliklerini ölçmeye yönelik anket maddeleri oluşturulmuştur. Örgütsel yapı; örgütsel amaç ve örgüt çevre ilişkisi boyutuna yönelik 10'ar madde; demokrasi boyutuna yönelik 7, eğitim programı ve öğretim boyutuna yönelik ise 16 madde yönetici ve öğretmenlerin, bu beş boyuta yönelik olarak duyduğu yenileşme ihtiyacım ölçmek için belirlenmiştir. Tarama modeli kullanılan araştırmanın, çalışma evrenini, İstanbul İli Ümraniye ilçesinde resmi ilköğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, Ümraniye İlçesinde oransız elaman örnekleme biçimi ile seçilen 552 öğretmen ve 69 yönetici oluştiırmaktadır.Araştırmanın temel verilerini, yönetici ve öğretmenlerden alınan görüşler oluşturmaktadır. Deneklerden, bilgi toplamak için hazırlanan anket iki bölümden oluşmaktadır. Anketin birinci bölümü, deneklere yönelik kişisel bilgilerden; ikinci bölümü ise örgütü etkileyen iç etkenlere yönelik 53 soru oluşturmaktadır. Anketin ikinci bölümündeki anket maddelerinin seçenekleri beşli likert tipi ölçektir. Anket maddelerinin seçenekleri "hiç", "az", "orta", "çok", "tam" şeklinde sıralanmaktadır. Verilerin analizinde, yönetici ve öğretmenlerin, beş boyuta yönelik yenileşme ihtiyacının belirlenmesi için, frekans ve yüzde, ayrıca yönetici ve öğretmenlerin bu beş boyuta yönelik duydukları yenileşme ihtiyacı aralarında anlamlı fark olup olmadığını belirlemeye yönelik ise khi kare istatistik çözümlemesi yapılmıştır. Yine eğitim fakültesi çıkışlı yönetici ve öğretmenlerle, eğitim fakültesi çıkışlı olmayan yönetici ve öğretmenlerin bu beş boyuta yönelik görüşleri arasında anlamlı fark olup olmadığı da khi kare istatistik çözümlemesinden yararlanılarak yapılmıştır. Yönetici ve öğretmenler, belirlenen boyutlara yönelik olarak yenileşme ihtiyacı duyduklarını belirtmişlerdir. Ayrıca, yönetici ve öğretmenlerin her boyuta yönelik olarak duyduklan yenileşme ihtiyaçları arasında anlamlı fark çıkmıştır. Yöneticiler öğretmenlere oranla daha az yenileşme ihtiyacı duyduklarını belirtmişlerdir. Bir başka anlatımla, var olan uygulamalara yöneticiler daha iyimser yaklaşmaktadır diyebiliriz. Eğitim fakültesi çıkışlı ve eğitim fakültesi çıkışlı olmayan yönetici ve öğretmenler, belirtilen boyutlara yönelik olarak birbirine yakın oranda rahatsızlık duymaktadırlar. Bu rahatsızlıklardan, yönetici ve öğretmenlerin, bir yenileşme ihtiyacı içinde oldukları söylenebilir. Eğitim fakültesi çıkışlı yönetici ve öğretmenlerle eğitim fakültesi çıkışlı olmayan yönetici ve öğretmenlerin, hissettikleri sorunlar arasında anlamlı bir fark yoktur. Her iki grupta aynı oranda yenileşme ihtiyacı duymaktadır denebilir. Sonuç olarak; hem yöneticiler hem de öğretmenlerher farklı oranlarda olmak üzere, tüm boyutlara yönelik örgütsel yenileşme ihtiyacı duymaktadır.