Özel okul müdürleri ile devlet okulları müdürlerinin liderlik davranışlarının yeterlik düzeyi arasındaki farklar

Abstract

Türkiye'de eğitimi geliştirme amacıyla yapılan çalışmaların büyük bir kısmı okullardaki fiziksel koşulları iyileştirme yönünde yapılmıştır. Özellikle de bu alandaki çalışmalar, alanda yapılmış etraflı araştırmalara dayanmadığından ve politik yaklaşımlar sergilediğinden getirilen çözümler sonuca götürücü olmamıştır. LİMME Projesi, bilgisayarlı eğitim projesi bunlardan sadece ikisidir. Halbuki özellikle gelişmiş ülkelerde eğitim konusundaki çalışma ve yatırımlar Türkiye'den farklı olarak büyük araştırmalar sonucunda ve uzman kişiler tarafından uygulamaya konulmuştur. Eğitim alanındaki çalışmalar okullarda verimi artırmaya yönelik olarak etkililik üzerinde yoğunlaşmıştır. Etkililik konusundaki araştırmalar ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Örneğin Japonya'da verimi artırmak için öğretmenlere vurgu yapılırken Amerika'da yönetime vurgu yapılmaktadır. Buna paralel olarak Amerika'da bu konuda öğretim liderliği ile ilgili çalışmaların başlangıcı 1960'lara kadar gitmektedir. Merkezi otoritenin güçlü olduğu Türkiye'de de eğitim alanındaki başarılar bu konularda ilerleme sağlamak ile mümkün olabilecektir. Eğitim yönetimi ve daha dar anlamda öğretim liderliği Türkiye'nin araştırma ihtiyacı duyduğu önemli konular arasındadır. Türkiye'de her yerde olduğu gibi başarılı uygulamalar okullarda da söz konusudur. Özellikle de özel okullar öğretim başarısı konusunda devlet okullarından daha öndedirler. Bu uygulamaların niçin başarılı oldukları, hangi kriterlere, öğelere dayanarak başarılarını artırdıkları araştırılan önemli konular arasındadır. Okullar arasındaki başarı farklılıklarının okul müdürlerine bakan yönleri ile ilgili araştırmaların kısıtlı olduğu, hatta bu konuda karşılaştırmalı bir Vlllaraştırmanın yokluğu YÖK dokümantasyon merkezindeki verilerden de anlaşılmaktadır. Bu araştırmanın genel amacı okul müdürlerinin liderlik davranışlarının görev yaptıkları yerlerde ne derece etkili kabul edildiğini ortaya koymaktır. Özel anlamda ise özel okullarda görev yapan müdürler ile resmi okullarda görev yapan müdürlerin gösterdikleri liderlik davranışlarının eldeki kriterlere göre etkililik farklılıkları araştırılmaktadır. Bu amaca ulaşmak için beş boyuttan oluşan, Lynn J. Stinette, Kent Peterson yş Madison ve Philip Hallinger tarafından hazırlanmış olan ve "leadership checklist" olarak adlandırılan liderlik yeterlik tutum ölçerinin Türkiye'ye uyarlanmış şekli kullanılmıştır. Okul müdürlerinin liderlik ve yönetme biçimleri, sorun çözme ve karar verme yolları, öğrenme ile ilgili konular, yapısal durumlar ve çevre ile ilişkiler boyutlarında müdürlerin liderlik davranışlarını ne derece yerine getirdikleri öğretmenleri tarafından değerlendirilmiştir. Özel okul müdürleri ve devlet lisesi müdürleri arasında farklılıklar olup olmadığı cevap aranan temel soru olmuştur. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini Üsküdar İlçesi'nde yer alan 21devlet lisesi ve 19 özel okul oluşturmuştur. Bu okullar arasından 4 devlet lisesi ve 3 özel okul oransız örnekleme yoluyla örnekleme alınmıştır. Veriler, örneklemi oluşturan 7 okulda görev yapan 47 devlet lisesi ve 51 özel lise öğretmenine anket uygulanarak elde edilmiştir. Araştırma sonucunda beş boyutta da özel lise öğretmenlerinin devlet lisesi öğretmenlerine göre müdürlerinin liderlik davranışlarında daha etkili olduklarını belirttikleri ortaya çıkarılmıştır.