Özet:
İşletmelerin performanslarının belirlenebilmesi gerek işletme yönetimi gerekse yatırımcılar açısından oldukça önemlidir. Ayrıca, işletmelerin farklı zaman periyotlarında farklı işletme şekillerinin etkinliğinin gözlemlenmesi de zorlu pazar koşullarında ayakta kalabilmenin anahtarlarından biri haline gelmiştir. Bu nedenle işletmeler için etkinlik ve performans kavramları çok önemlidir. Veri Zarflama Analizi, farklı ölçekle ölçülmüş birden fazla girdi ve çıktının karşılaştırma yapmayı zorlaştırdığı durumlarda, karar verme birimlerinin göreli performanslarını ölçmeyi amaçlayan doğrusal programlama tabanlı bir tekniktir. Veri zarflama analizi uygulamasının ve yorumlamasının diğer tekniklere göre nispeten daha kolay olması, detaylı analiz yapmaya imkân vermesi ve parametrik testlerin uygulanması için gerekli katı varsayımlarının olmaması sebebiyle literatürde oldukça geniş bir yere sahiptir. Ülkemizde okulların performanslarını ölçmek için parametrik olmayan bir yöntem olan VZA kullanılmıştır. VZA kullanmamızın sebebi ise eğitim sisteminin öğretmen başına düşen öğrenci sayısı, ortalama sınıf ve okul büyüklüğü gibi birden çok girdinin ve bu girdilerin kullanımı sonucu elde edilen matematik, fen bilimleri ve okuma puanları gibi birden çok çıktının var olduğu bir yapıya sahip olmasıdır. Bu amaçla, öğrencilerin matematik, fen bilimleri ve okuma konularındaki genel bilgi ve becerilerini, güncel hayatta karşılaştıkları problemleri çözebilme yeteneğini ve bu bilgi ve becerilerini günlük hayattaki olaylarla ilişkilendirebilme becerisini ölçen uluslararası öğrenci değerlendirme programı verileri kullanılmıştır. Birimlerin performansı, veri zarflama analizinde yaygın olarak kullanılan temel modellerin yanı sıra ileri düzey modeller yardımıyla karşılaştırılmıştır. Çalışmada üç temel konu ele alınmıştır. İlki 2003 yılında Türkiye'deki orta öğretim kurumlarının birbirlerine göre göreli etkinliğinin karşılaştırılması, ikincisi Ülkelerin 2003 ve 2006 yıllarındaki ortaöğretim etkinliğinin gelişiminin incelenmesi, üçüncü ise Türkiye'de bölgeler bazında ortaöğretimin 2003 ve 2006 yıllarındaki gelişiminin incelenmesidir.
