İş verimliliği, etkinlik ve iş doyumu bakımından eğitimin iş ortamına transferinde yöneticilerin etkisi

Abstract

Bu araştırmanın genel amacı, Coca-Cola Türkiye Şişeleyicileri Grubunda gerçekleştirilen Coca-Cola Satış Temsilcisi Temel Hizmetiçi Eğitim Faaliyetlerinin başarı düzeyini ölçmek ve hizmetiçi eğitim programında katılımcılara aktarılan bilgi, beceri ve tutumların iş ortamına aktarılmasında yöneticilerin üstlendikleri rolün, çalışanların iş verimliliği, etkililiği ve iş doyumu üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmada, öntest-sontest kontrol gruplu deneme modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini, Coca-Cola Satış Temsilcisi Temel Eğitimine katılan 20 satış temsilcisi ve bunların 19 satış şefi oluşturmuştur. Denekler, yansız bir atama ile deney ve kontrol grubu olarak ikiye ayrılmıştır. Deney grubunda yer alan satış temsilcileri, eğitim bölümünce yönlendirilen satış şefleri tarafından eğitimle kazandırılması hedeflenen davranış değişikliğinin gerçekleşmesini sağlamak amacıyla yönlendirilmiş ve desteklenmiştir. Kontrol grubunda yer alan satış temsilcileri ve satış şeflerine hiçbir yönlendirmede bulunulmamıştır. Coca-Cola Satış Temsilcisi Temel Hizmetiçi Eğitim faaliyet başarı düzeyini belirlemek amacıyla, satış temsilcilerinin tepkisi, öğrenme ve davranış değişimi Kirkpatrick'in modeli kullanılarak ölçülmüştür. İş verimliliği ve etkililiğinin ölçülmesinde de Kirkpatrick'in modelinden yararlanılmıştır. İş doyumunun ölçülmesinde ise Minnesota İş Doyumu Anketi kullanılmıştır. Yönlendirme, izleme, ölçme ve değerlendirme çalışmaları, eğitimin hemen öncesinde başlamış ve eğitimin üç ay sonrasına kadar devam etmiştir. Elde edilen veriler, yüzde, aritmetik ortalama, t testi ve tek faktör üzerinde tekrarlanmış ölçümler için üç faktörlü varyans analizi (ANOVA) gibi teknikler kullanılarak analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmanın sonucunda, Coca-Cola Satış Temsilcisi Temel Eğitimine katılan satış temsilcilerinin eğitim hakkında olumlu tepkilere sahip olduğu ve programının öğrenim hedeflerinin büyük çoğunluğunun gerçekleştiği saptanmıştır. Satış temsilcilerinin davranışlarında da düzeyleri farklı gerçekleşmekle birlikte istatistiksel XIVolarak anlamlı bir değişim meydana gelmiştir. Deney grubunda yer alan satış temsilcilerinde meydana gelen davranış değişikliğinin üç aylık izleme süresi boyunca düzenli artan bir ivme ile devam ettiği, kontrol grubundaki satış temsilcilerinde ise bu ilk ay boyunca yüksek seyrettiği sonraki aylarda yavaşladığı gözlenmiştir. Eğitimin transfer süresi boyunca eğitim bölümünün verdiği destek ile satış şefleri tarafından yapılan yönlendirme ve destekleme çabalarının, satış temsilcilerinin verimlilikleri üzerindeki etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Satış şefleri tarafından yönlendirilen ve desteklenen satış temsilcilerinin etkililiklerinde ise destek görmeyenlere oranla daha büyük bir artış meydana gelmiştir. Deney grubunda gözlenen bu artış, tüm gözlem dönemi boyunca devam etmiş fakat en belirgin artış, son iki aylık süre içinde gerçekleşmiştir. Bir başka ifadeyle, yönlendirme alan satış şeflerine bağlı olarak çalışan satış temsilcilerinin etkililik düzeyleri, yönlendirme almayan satış şeflerine bağlı olarak çalışan satış temsilcilerine göre istatistiksel bakımdan anlamlı düzeyde bir artış göstermiştir. Satış şeflerinin iş doyumlarında meydana gelen değişim, eğitimin transfer süresi boyunca eğitim departmanı tarafından yapılan yönlendirme ve destekleme çalışmalarının satış şeflerinin iş doyumları üzerindeki etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Aynı şekilde, satış temsilcilerinin iş doyumlarında meydana gelen değişim, eğitimin transfer süresi boyunca eğitim departmanının verdiği destek ile satış şefleri tarafından yapılan yönlendirme ve destekleme çabalarının satış temsilcilerinin iş doyumları üzerindeki etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığım ortaya çıkarmıştır. Çalışmanın sonunda, düzenlenecek her hizmetiçi eğitim programı öncesinde transfer süreci için uygun ortam ve şartların oluşturulması, görev ve sorumlulukların belirlenmesi, eğitim dönüşünde katılımcılara zaman kaybetmeden öğrenimlerini uygulama ve kendilerini değerlenme fırsatlarının verilmesi önerilmiştir. Ayrıca,hizmetiçi eğitimin transferini, örgütsel faktörler açısından ele alarak inceleyen farklı iş kollarında ve farklı sektörlerde yeni araştırmalar öngörülmüştür.