Özet:
Van civarından toplanan Tanacetum zahlbruckneri (Asteraceae) bitkisinin kök, gövde ve çiçek kısımları ayrılarak her birinin hekzan, etil asetat, metanol ekstreleri hazırlanmıştır. Bitkinin çiçek, gövde, kök hekzan ekstrelerinin yağ asitleri kromatografik ve spektral yöntemlerle tayin edilmiş, ayrıca bu ekstrelerin antimikrobiyal, sitotoksik ve insektisit aktiviteleri incelenmiştir.T. zahlbruckneri çiçek hekzan ekstresinden toplam yağ asidi miktarının %33.78'i α-linolenik asit olmak üzere 9 farklı yağ asidi elde edilmiştir. Bunların toplam yağ asitleri fraksiyonuna oranı %87.29 olarak belirlenmiştir. Kök hekzan ekstresinden 10 farklı yağ asidi elde edilmiştir. Bu yağ asitlerinin miktarı toplam yağ asitleri fraksiyonunun %69.94'ünü oluşturmaktadır. Gövde hekzan ekstresinde ise yine 9 farklı yağ asidi bulunmuştur. Bunlar toplam yağ asitleri fraksiyonunun %73.72'sini oluşturmaktadır. Kök ve gövde hekzan ekstrelerinde miktarı en yüksek yağ asidi palmitik (16:0) asittir ve sırayla yüzdeleri %26.12 ve %21.28'dir.İnsektisit aktivitelerde yapılan tek doz tarama testleri sonucunda Sitophilus granarius üzerinde en yüksek aktiviteyi %82,99 ile kök-hekzan ekstresi göstermiştir. İki farklı (mikrodilüsyon ve agar difüzyon) yöntemle yapılan antimikrobiyal aktivite testlerinde çiçek hekzan ekstresi Candida türlerine (C. parapsilosis ve C. albicans) karşı en yüksek aktiviteyi göstermiştir. Sitotoksik aktivitede sağlıklı 3T3 hücreleri ve K-562 kanser hücrelerine karşı her üç ekstrenin de yüksek ve düşük konsantrasyonlardaki denemelerde anlamlı bir etki göstermediği kaydedilmiştir.
