Abstract:
Osmanlı Batılılaşması, 19. yüzyıl boyunca, Osmanlı Aydını'nın da ilgilendiğikonuların başında gelmişti. Çünkü, Batıllaşma devletin de kurtuluş yolu olarak görünmüştü.Fakat tarihsel süreçte bu gelişme hiç de beklendiği gibi ilerlememiş, imparatorluk hem toprak kayıplarıyla hem de ekonomik açıdan gittikçe küçülmüştü.Bu tezin amacı; Batılılaşmayı bir Osmanlı Aydını olan Ahmet Mihat Efendi'nin nasıl algıladığını ortaya çıkarmaktır. Çalışma boyunca yazarın eserlerine, özellikle de romanlarına dayanarak, yazarın hangi kriterlerle Batılılışamayı algıladığını, Batılılaşmanın kapsamına giren hangi konuları daha fazla önemsediğini, Tanzimat sonrasında umulan ilerleme gerçekleşmedikçe, Batı Uygarlığı karşısında nasıl bir konum aldığı analiz edilmeye çalışılmıştır. Mithat Efendi, 1870'li yıllardan itibaren eserler vermeye başlamıştı. Eserlerinde Batılılaşma, ilgilendiği konular içinde en öne çıkan alanı oluşturmuştur. Yazar için Batılılaşma'nın özellikle eğitim, teknoloji ve sanayi alanlarında olması gerektiği çalışma boyunca saptanmıştır. Bununla beraber yazar, Osmanlı toplumunda "alafrangalaşma" olarakalgılanan "yanlış Batılılaşmayı" eleştirmiştir. Kültürel alanda yaşanan değişimlerle, A.Mithat'ın eserlerinde Doğu ve Batı Uygarlıklarının karşılaştırılması sık sık yapılmıştır.Sonuçta, yazarın Batılılaşmayı, Osmanlı Devleti'nin "ileriye" götürecek alanlar olarak algıladığını fakat bazı alanlarda muhafazakar bir şekilde sınırlı bir Batılılaşma anlayışı içinde olduğu saptanmıştır. Yazara göre teknoloji, eğitim ve sanayi Osmanlı Devleti'nin Batı uygarlığından alması gereken unsurlardı. Kültürel alanda ise Batı Uygarlığı'nın sanat dalları ve gündelik yaşam kuralları öğrenilmeliydi. Sınırların çizildiği alanlar ise Osmanlı kültürünün sahip olduğu üstün değerlerdi. Bunların başında, İslami eğitim ile birlikte gelen Doğu'nun ahlak anlayışıydı. Yazar bu görüşünü, Osmanlı kültürünü Batılı değerlerle birleştirebilen, ama özellikle ahlak alanında Batı ahlaki değerlerinden farklı olarak, bu konuda Doğulu olabilen,roman baş kahramanlarıyla okuyucularına sunmuştur.
