1830'dan 1914'e Hırvat Yugoslavizmi

Abstract

Bu tezin amacı 1830-1914 arası dönemde Hırvatistan'da Yugoslavizm düşüncesinin gelişimini araştırmaktır. Güney Slavların birliğini hedefleyen bir düşünce olarak Yugoslavizm, önce Hirizm Hareketi ile başladı. İlirizm düşüncesinin kurucusu olan Ljudevit Gaj, Habsburg Monarşisi altında siyasi olarak parçalanmış olan Hırvatistan'da Slavon, Dalmaçyalı, Ortodoks / Sırp gibi bölgesel kimlikleri îlir adı allında birleştirmek istedi. Gaj, İlirizm düşüncesini oluştururken, erken dönem Hırvat siyasi düşünce tarihinde kurulmuş olan İlirlik / Slavlık ve Hırvatlık arasındaki bağlantılardan ve dönemin Slavist çalışmalarından yararlandı. Gaj 'm Ilirzim programım nasıl oluşturduğu gösterilirken, aynı zamanda Hırvat soylularının 1 102' de Macarlarla ve 1527'de Habsburglar ile yaptıkları anlaşmalara dayanarak devletlerini hiçbir zaman yitirmedikleri noktasından hareket eden Kroatizm düşüncesi (Hırvat devlet geleneği) ile İlirizm düşüncesi arasındaki ilişki de anlatılacaktır. 1848, Habsburg Monarşisi'nde ilirizmin kültürel bir hareketten siyasi bir harekete doğru dönüşmeye başladığı yıldır. Bu dönüşümle birlikte İlirizm yerini Yugoslavizm düşüncesine bırakacaktır. 1860'dan 1903'e kadar olan dönemde Yugoslavizm, iki Katolik din adamı Josip Juraj Strossmayer ve Franjo Racki tarafindan yorumlanmıştır. Hırvatistan'ın ulusal entegrasyonunu sağlamayı hedefleyen bir düşünce olarak Yugoslavizm, özellikle Hırvatistan sınırları içinde yaşayan Sırpların Hırvatlar ile birlikte Yugoslav adı altında birleşmesini istiyordu. Habsburg Monarşisi altında Yugoslavlann birliğini hedefleyen Yugoslavizm düşüncesi Austroslavizm düşüncesinden etkilenmiştir. Hırvatistan'da Hırvat ulusçu düştocesinin ideologları olan Ante Staröevid ve Eugen Kvaternik'in Hırvat ulusal kimliğini nasıl yorumladıkları anlatılırken, Hırvat ulusçu düşüncesinin Yugoslavizm ile elkileşimi de gösterilecektir. 1903 'ten sonra Stjepan Radi6, Svetozar Pribiceviö ve Frano Supilo gibi politikacılar Yugoslavizm düşüncesi çerçevesinde Güney Slavların birliğini ve bu birlik içinde Hırvatistan' m yerini nasıl gördüklerim ortaya koydular. Siyasi faaliyetlerini de bu çerçevede sürdürdüler. Bu tezde 1918'de kurulan Sırp, Hırvat, Sloven Krallığının kurulması sürecine Hırvatistan üzerinde meşruiyet tanıyan Hırvat Yugoslavizmi düşüncesinin ne olduğu incelenecektir.