Sinemada 12 Eylül Askeri Darbesi

Abstract

Bu çalışmada, 12 Eylül askeri darbesinin ve toplumsal etkilerinin sinemaya hangi yönleriyle yansıdığının incelemesi yapılacaktır. Bu bağlamda yaşanan olayların sinemaya nasıl aktarıldığı incelenecek, toplumsal olguların sanatı nasıl etkilediği gözlemlenecektir. Bu incelemeyi yapabilmek amacıyla öncelikle sanat ve toplum ilişkisi irdelenecek ve sanatçının toplumsal olaylardan bağımsızlığı tartışılacaktır. Bu kapsamda sanat, sinema, toplum ve tarih ilişkisine dair çalışmalardan yararlanılacaktır.Toplumsal gelişmelerin sinema sanatına etkisini gözlemlemek üzere 1945'li yıllardan itibaren Türk siyasal hayatındaki gelişmeler çerçevesinde 1960, 1971 ve 1980 askeri darbelerinin sonuçları üzerine odaklanılacaktır. 12 Eylül 1980 askeri darbesinin öncesi ve sonrası toplumsal etkileri bağlamında incelenecektir. Bu etkilerin sinemada izini sürmek amacıyla, 12 Eylül filmi olarak tanımlanabilecek 39 film arasından, darbeden etkilenen farklı kesimleri ve darbenin farklı etkilerini konu alan filmlerin seçilmesine özen gösterilmiştir.Tez çerçevesinde 12 Eylül askeri darbesini temel ve yan anlam düzeyinde işlemiş olan 39 film incelenmiştir. Çekilen filmler arasından döneme ait anlamlı bir analiz yapabilmek amacıyla Prenses, Sis, Bütün Kapılar Kapalıydı, Eve Dönüş, Vizontele Tuuba, Zincirbozan filmleri seçilmiştir. Bu bağlamda döneme ait filmleri inceleyerek yönetmenlerin farklı konular üzerinden filmlerde dile getirdikleri izlenimler ile 12 Eylül askeri darbesinin ve darbe sonucu yaşanan dönüşümün sinemaya nasıl aktarıldığı incelenecektir.Bu çalışma kapsamında amaçlanan, yaşanan olayların sinemaya nasıl yansıdığını incelemek, toplumsal olguların sanatı nasıl etkilediğini gözlemlemektir. Eserin topluma olan etkisi, izleyicinin filmi algılama biçimi sinema ve toplum ilişkisinde önemli yer tutar. Ancak bu çalışmada izleyicinin algılamasına ayrıntılı olarak değinilmeyecek, filmin oluşumundan sonra izleyici üzerindeki etkisi ve algılanış biçimi çalışmanın temel noktalarından birisi olmayacaktır. Bu çalışma yalnızca toplumsal olayların sinema sanatında hangi biçimlerde yer bulduğu konusunu ele almaktadır.