Tarihi yarımada siluetinin kent kimliğine etkilerinin Salacak-Harem-Haydarpaşa bölgesinde irdelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın ana amacı Tarihi Yarımada ve siluetinin etkilerinin İstanbul kent kimliğindeki önemine vurgu yapmak, Tarihi Yarımada siluetinin izlenmesi, algılanması ve anlamlandırılmasında konum, ölçek, uzaklık, karşı kıyı olma gibi potansiyellere sahip Salacak- Harem- Haydarpaşa'nın bir kamusal aks olduğunu ortaya koymaktır. Yeniden düzenlenme potansiyelinin olması ve kıyı alanında zamana bağlı süreçlerin en iyi izlendiği ve anlamlandırıldığı yüzey olması bu aksın Tarihi Yarımada silueti ve İstanbul kent kimliğinin siluetten algılanmasında karşı kıyı, kıyı kültürünün yaşatılması için önemlidir. Bu amaca ulaşmakta temel yöntem olarak Tarihi Yarımada siluetinin algılama kavramı, algılama kuramlarından Gestalt ilkelerinin, kentsel tasarım eleman ve niteliklerinin incelenmesi üzerinden bir değerlendirme yapılmış, kent kimliğinin vurgulanmasında önemli bir bölge olan Tarihi Yarımada silueti fotoğraflama yöntemiyle incelenmiştir. Kent kimliğinde etkili siluet olgusunun izlenme yüzeyi olarak Salacak- Harem- Haydarpaşa aksının çalışılmasında, bugüne kadar değerlendirilmeye alınmamış olması ve siluetin algılanmasında uygun değer ve ölçütleri yakalayan potansiyel bir aks olması, yakın çevresi ve dokunduğu kamusal nitelikteki alanlarla kamusal alan tanımının önemli olmuştur. Beş bölümden oluşan çalışmanın Giriş Bölümünde bir su kenti olan İstanbul'un siluetinin izlenmesinde ve kent kimliğine dair ipuçlarının yakalanmasında karşı kıyı kavramının önemi ve algılamada bakan ve bakılan, izleyen ve izlenen ilişkilerine değinilmiştir. Kavramsal çerçeve olarak tanımlanan ikinci bölüm beş alt başlıktan oluşmaktadır. Bunlardan birincisi algılama kavramıdır. İkinci başlık ise algılama kavramı ile ilişkilendirilecek ölçek kavramıdır. Üçüncü başlık kıyı kavramı olup, kıyıdan algılama, algılama yüzeyleri bağlamında kara ve su yüzeyinin etkileşimi, kıyı kültürü ve kent kimliğinin oluşumundaki yeri irdelenmiştir. Siluet kavramı dördüncü alt başlığı oluşturmaktadır. Siluete etki eden coğrafi faktörler ele alınarak zamana, konuma ve uzaklığa bağlı siluet kavramının değişimi incelenmiştir. Kent kimliğinin oluşumunda siluet kavramının etkisine değinilmiştir. Son alt başlık olan beşinci başlık algılama ölçek kıyı ve siluet kavramının etkileşimlerini ve birbirleri ile olan ilişkilerinin ele alındığı değerlendirme bölümüdür. Üçüncü bölümdeki çalışmada beş alt başlık bulunmaktadır. Birinci alt başlıkta İstanbul Tarihi Yarımada siluetinin kent kimliğindeki yeri ve önemi vurgulanmıştır. İkinci alt başlıkta siluetin algılanması ve anlamlandırılmasında tarihten günümüze kırılma noktaları incelenmiştir. Üçüncü alt başlık akademik ortamda yer alan bir çalışmanın değerlendirilmesidir, siluette çeşitlilik kavramı ve Tarihi Yarımada siluetinin algılanması üzerinedir. dördüncü alt başlık Tarihi Yarımada siluetinin kavramsal çerçevede analiz edilmesini kapsamaktadır. Bakan ve bakılan yüzey tarifleri üzerinden bir değerlendirilme yapılmıştır. İstanbul kent kimliğinde etkili anıtsal ve simgesel yapıların zamana ve mekana bağlı değişimleri analiz edilmiştir. Gestalt ilkeleri ve kentsel tasarım elemanları ve ilkeleri bağlamında incelenerek kentin siluet etkisi ortaya çıkarılmıştır. Son bölüm olan beşinci alt başlık değerlendirmedir. Çalışmanın dördüncü bölümünde kıyı kültürü ve kent kimliği bağlamında Salacak - Harem - Haydarpaşa aksının Tarihi Yarımada siluetinin izlenmesindeki önemi ele alınmıştır. Dört alt başlıktan oluşan bu bölümde Salacak - Harem - Haydarpaşa aksının karşı kıyı olma durumuna ve konumuna değinilmiştir. İkinci alt başlık bu aksın izlenen- izleyen ilişkisinde taşıdığı potansiyelleri içermektedir. Üçüncü başlık geçmişte bu aks ile ilgili gerçekleştirilmiş yarışma projeleri ve günümüzde iki karşılıklı kıyının etkileneceği projeleri değerlendirmek üzerinedir. Bu bölümün son alt başlığı Salacak - Harem - Haydarpaşa aksının yeniden düzenlenmesi bağlamında göz önüne alınması gerekli hususları ve Tarihi Yarımada ve siluetini göz ardı etmeyecek tasarım ölçütlerini belirlemek üzere yapılan bir değerlendirmeyi içermektedir. Çalışmanın beşinci ve son bölümü sonuç bölümüdür. Çalışmada yer alan kavramların tez amacı kapsamında değerlendirmesini içermektedir.