Bergama örneğinde, kentsel açık mekanlarda yaya hareketlerinin çözümlenmesi konusunda bir yöntem

Abstract

Kent mekânı sürekli değişen, dönüşen dinamik bir yapıya sahip olan bir sahnedir. Bu sahneyi tasarlayan ise kendisi de dinamik bir varlık olan insanın kendisidir. Yüz yıllardır kendi oluşturduğu yapay çevrede varlığını sürdüren insanın hayat serüveninde bir çok teknolojik gelişme yaşanmıştır. Özellikle ulaştırma konusunda yaşanan teknolojik gelişmeler insanın hayatı yaşayış biçimini sürekli olarak değiştirmiş ve onu yeni rollere sürüklemiştir. Ancak bunlar arasında insanın yaya olma rolü tarihte hiçbir kesitte etkinliğini tamamen yitirmemiştir. Aksine kent mekânı açısından olan önemi günümüzde yeniden gündeme gelmiştir. Bu çalışma yaya kent kullanıcısı olarak insanın kentsel mekânda yarattığı hareketlilik üzerinedir. Belirlenen kapsamda tez çalışmasının temel amacı, kentsel mekânda yaşanan hareketlik içerisinde yayanın önemini ortaya çıkarmak, bu yaya hareketlerinin kent mekânı ile ilişkisi bağlamında kentsel açık alanlarda, özellikle meydan özelliği gösteren mekânlarda ve bunları birbirlerine bağlayan kanal mekânlarda yaya hareketlerinin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi için gerekli koşulların (yaya hareketlerini yönlendiren etmenlerin) ortaya çıkarılmasını sağlamak ve bunu sağlayan yöntemi tarif etmektir. Bu kapsamda birinci bölüm olan "giriş" bölümünde tezin konusu, amacı, kapsamı ve yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölümde hareketlilik kavramı ve türleri üzerinde durulmuştur ve yayanın hareketlerinin oluşum süreci anlatılmıştır. Üçüncü bölümde yaya ve kent mekânı arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Ayrıca bu bölümde yaya ağlarının kent mekânına dağılımı ve çeşitliliği aktarılmış, bu ağlar yürünebilirlik kavramını etkileyen temel unsurlar kapsamında değerlendirilmiştir. Bu bölümün sonunda ise yaya hareketlerini yönlendiren içsel ve dışsal etmenlerden söz edilmiştir. Dördüncü bölümde Bergama örneğinde yaya hareketlerine ilişkin analizler gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda alan sınırının tespiti, fiziksel özelliklerinin değerlendirilmesi ve alt ölçek çalışmaları olarak üç ana çalışma sunulmuştur. Beşinci ve son bölüm olan "sonuç" bölümünde ise çalışmanın değerlendirilmesi, yapılan çıkarımlar ve öneriler aktarılmıştır. Yaya hareketlerine hem içsel hem dışsal olarak yaklaşan bu çalışmanın, yaya hareketliliği üzerine oluşturulacak literatüre katkı sağlaması ve sadece fiziksel standartlar giderek yaratılan kentsel tasarım çalışmalarına farklı bir bakış açısı getirmesi hedeflenmiştir.