Özet:
Günümüzde tarihi dokusu yaşayan kentlerde imar planları ya da kentin imarı ile koruma kavramları arasında bir iç çatışma yaşanmaktadır. "Koruma mevzuatının tarihi dokuya etkileri - Bergama Örneği" başlıklı tez bu nedenle ortaya çıkmıştır. Çalışmada, geçmişe saygı gösterirken, günümüz ihtiyaç ve isteklerini karşılayabilme ikileminde, ulusal yasal yaptırımların rolü irdelenmektir. Birinci bölümde, kuramsal boyut irdelenmiştir. Kentsel Doku, Geleneksel Kent Dokusu kavramlarının tanımı yapılmaya çalışılmış, Somut Kültürel Miras tanımı verilerek, Kentsel Koruma'nın kent kültürünün sürdürülebilirliğindeki önemi vurgulanarak kuramsal bölüm tamamlanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, Türkiye'nin koruma hukukunun gelişim süreci izlenmekte ve kentsel doku ile bağlantısı olan noktalar vurgulanmaktadır. Burada özellikle, gerçekleştirilen uygulamaların yasallığı ile yetinmenin yanıltıcı olacağının üzerinde durulmaktadır. Türkiye'nin gelişmiş ülkeler düzeyine erişme çabasında hızla geçirmekte olduğu aşamalar koruma konusunda da hayli geride olmakla beraber izlenebilmektedir. Geniş bir ilgi ve eleştiri ortamı kurulamadığı sürece koruma ve onarım çalışmaları, tarihi anıt ve çevreyi değerlendiren niteliklerden yoksun kalmakta, çoğunlukla zararlı olmaktadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde, yasal düzlemin uygulayıcılara tesis ettiği ortam ve öngörülen uygulamalarda azami ile asgari kısıtlama boyutları yorumlanmakta, tarihi kent dokusunda uygulama araçları olarak karşımıza çıkan ulusal mevzuatın bileşenleri, koruma yasası, ilgili yönetmelikler ve ilke kararları karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Bu etken ve faktörler arasındaki ilişkinin ele alınması çalışmanın yasal analiz bölümünü oluşturmaktadır. Çalışmanın dördüncü bölümünde, geleneksel üretim biçiminin ürünü olup, günümüz kent yaşamına adaptasyon sürecinde hayli yıpranmış farklı konut tipolojilerine örnek teşkil eden, kentsel sitin farklı bölgeleri üzerinden de modern kent yaşamı ve buna bağlı gelişen yeniden yapılanma biçimi arasındaki paradoksal sürdürülebilirlik ilişkisi sorgulanmıştır. Bunu yaparken de yasal yapı, toplumsal yapı ve mekansal oluşum üçgeni arasındaki etkileşim vurgulanmaktadır. Örnek alan incelemesinde girdi vermek üzere derlenen kavramsal ve yasal analizlerin yanı sıra Bergama yerleşmesi için yerel yönetim, STK'lar ve akademi tarafından gerçekleştirilen koruma çalışmalarında elde edilen veriler de teze dahil edilmiştir. Bergama kentinin tarihsel bölgelerinde gerçekleştirilecek zaman farklılıkları olan uygulamalarda bile gözle görülebilir etki yaratacak "ortak ilkelerin" nasıl elde edilebileceği üzerine getirilecek yorumlar ile çalışma konusu tamamlanmıştır.
