65 yaş üstü nüfusun gereksinimlerine bağlı konut alanı ve çevresi tasarım ölçütleri-İstanbul ve Viyana örneği

Abstract

"65 Yaş Üstü Nüfusun Gereksinimlerine Bağlı Konut Alanı Ve Çevresi Tasarım Ölçütleri - İstanbul ve Viyana" başlıklı bu çalışmanın konusu yaşlı gereksinimleri dikkate alınarak kentsel mekânların nasıl bir tasarım yaklaşımıyla düzenlemesi gerektiğinin incelenmesidir. Çalışmada, kentin aynı zamanda canlı birer hafızaları olan yaşlı bireylerin kentin fiziksel yapısındaki dinamik değişimlerden nasıl etkilendikleri ortaya koyulacaktır. Çalışmanın amacı, fizyolojik, psikolojik, biyolojik, ekonomik ve sosyolojik değişiklikler ile birlikte değişime uğrayan yaşam biçimlerinin insan yaşamının kaçınılmaz bir evresi olan yaşlılık döneminde bireylerin kent kullanımını nasıl etkilediğini ortaya koymak ve yeni oluşturulacak kentsel mekânlar için bu doğrultuda ilgililerin dikkatini çekmektir. Teknoloji ve sağlık hizmetlerindeki kalite artışı ile insan ölümlerinin günümüzde azaldığı ve yaşlı nüfusunun, nüfus ortalaması içerisinde çoğaldığı açıkça görülmektedir. Bu bağlamda artan yaşlı nüfusunun istek ve arzuları giderek önem kazanmaya başlamış, konut alanı ve çevresinde yaşlılar için dikkate alınması gereken hususlar öncelikli tartışma konuları hâline gelmiştir. Yaşlı insanların yaşam kalitelerinin yükseltilmesinde günlük yaşamın büyük bölümünün geçtiği konut ve çevresinin taşıdığı önem yadsınamaz. Bu dönemde kişinin ihtiyaçları, daha genç bireylerinin ihtiyacından farklılık göstermektedir. Bu çalışmanın amacı 65 yaş ve üzerine yönelik konut alanı ve çevresi düzenleme ilkelerini ortaya koymaktır. Bu amaçtan yola çıkarak yaşlılık kavramı ve yaşlılıkta meydana gelen sosyo-ekonomik, fizyolojik ve psikolojik değişiklikler incelenecek, yaşlılar için kentsel mekân kullanımında nelerin öne çıktığı irdelenecektir. Yaşlıların temel ihtiyaçları ve fiziksel çevre şartları doğrultusunda kentsel mekân düzenleme tiplerinin seçilen örnek kentler olan Viyana ve İstanbul üzerinden bir değerlendirmesi yapılacaktır. Birinci bölümde konunun, amacı, kapsamı ve yöntemi ele alınacaktır. İkinci bölümde çalışmada yer alan kavramlar, yaşlılık tanımı, yaşlılık kuramları, yaşlanma süreci, yaşlılık dönemleri ile yaşlanma sürecini etkileyen faktörler olarak incelenecektir. Üçüncü bölümde yaşlılık kavramının Türkiye'deki ve dünyadaki mevcut durumu ortaya konacaktır. Dördüncü bölümde konut dış mekânları çerçevesinde yaşlıların ihtiyaçları ve çevre koşulları da göz önünde bulundurularak nasıl bir tasarım yaklaşımının olması gerektiği irdelenecektir. Bu bağlamda çeşitli kentsel ve kamusal açık mekân türleri içindeki mekân bileşenleri incelenecektir. Beşinci bölümde ise 65 yaş üstü gereksinimlerine yönelik kentsel tasarım yaklaşımının belirlenmiş örnek kentler olan İstanbul ve Viyana kapsamında karşılaştırması yapılacaktır. Öncelikle bu iki kentin seçilmesinin nedenleri açıklanacak, bunun devamında kentlerin ortak özellikleri ve 65 yaş üstü nüfusa hitap eden kentsel donatı ve kentsel mekân bileşenleri harita ve fotoğraflarla ortaya konulacaktır. Sonuç ve değerlendirme bölümünde ise İstanbul-Viyana karşılaştırmasından elde edilen bulgular değerlendirilecek, yapılan anketler sonucunda kamusal açık alanlardaki kentsel donatı ve bileşenlerin 65 yaş üstü nüfusa ne derece hitap edebildikleri ortaya konacaktır. Kentsel ortamda yaşlılar için düşünülen tasarım ölçütleri, tüm yaş gruplarına ve kullanıcı tiplerine hitap edebilmektedir. Bu mekânlar ise, kent ve kullanıcı ilişkisinin güçlenmesine, böylece daha sağlıklı bir sosyal çevre yaratılmasına katkı sağlayabilir. Bu bağlamda, kent kimliğini koruyarak, evrensel tasarım yaklaşımıyla düzenlenmiş, günümüz ihtiyaçlarına da cevap veren mekânlar üretmek temel amaç olmalıdır. Bu düşüncelerden hareketle, tez çalışmasında örnek alan olarak İstanbul ve Viyana kentlerinin incelenmesinin bu konuda yapılacak çalışmalara altlık oluşturacağı düşünülmektedir.