Özet:
San Diego, California, Texas gibi kentlerin, planlama sistematiği içinde, mahalle planlaması kavramı yer almaktadır. Mahalle planında, yerel özellikler, talepler, sorunlar ve potansiyeller belirtilmektedir. Bu planın amacı, toplulukların aktif katılımı ile fiziksel çevrenin düzenlenmesidir. Tezin amacı, mahalle konseptinin oluşturulmasına yönelik olarak ip uçlarının üretilmesidir. Bu bağlamda yaşayanların aktif katılımıyla, mahalle planlarının yapılması gerekliliği üzerinde durulacaktır. Bu çalışmada öncelikle, Türkiye ve yurtdışında mahallenin tarihsel gelişim süreci incelenmiş, toplumsal yaşamdaki değişimlerin, mahallelerin oluşumunda etkili olduğu görülmüştür. Komşuluk, katılım, dayanışma gibi kavramların yerini yabancılaşma, kenar mahalle, soyutlama- dışlama, önemsememe gibi kavramlar almıştır. Daha sonraki aşamada, Amerika'daki mahalle planlama süreci incelenerek, bu planların kaliteli yaşam çevrelerinin oluşmasında etkili olduğu görülmüştür. Son olarak ise, Üsküdar'daki mevcut mahalle strüktürü belirlenip, planlamaya girdi oluşturacak veriler elde edilmiştir. Mahallenin yaşayanları tarafından algılanması ve benimsenmesinde, sosyal bağların kurulmasında, katılım ortamının oluşmasında etkili olan aktörler belirlenmiştir. Bu aktörler, uygun yaşam çevreleri elde etmek için, mahalle planlarının, planlama kademesi içinde yer alması gerektiğini göstermiştir.
