Avrupa Birliği mekansal gelişim perspektifi ve sürdürülebilir mahalle yenileşmesi stratejileri kapsamında İstanbul Beşiktaş Vişnezade Mahallesi örneği

Abstract

Kentler devingen ve dinamik bir yapıya sahiptir. Değişen üretim şekilleri ve ekonomik hareketlerle değişime girmekte olan kentlerin, sağlıklı gelişen bölgelerinin yanı sıra özellikle tarihi kent merkezleri ve ulaşım merkezleri çevresinde konumlanmış köhneyen, eskiyen ve sağlıksız barınma koşullarına sahip olan bölgeleri de mevcuttur. Fiziksel eskime gösteren konut alanlarında alt gelir gruplarının yer seçmesi, eskime sürecini hızlandırmaktadır. Türkiye'nin 1. derece deprem kuşağında olan bir ülke olduğu bilinmektedir. 1999yılında yaşanan Marmara Depremi ve beklenen deprem felaketleri, kentlerin yeniden yapılandırılması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Kent merkezlerinde bina yaşlarının daha yüksek olması, bu bölgelerin ilk olarak etüt edilmesi gereken alanlar olmaları sonucunu doğurmaktadır. İstanbul'da kent merkezlerinde bu süreç yaşanmakta iken sorunları çözmeye yönelik adımlar atılmaya başlanmıştır. Ancak bu konuda Türkiye, yeterli deneyime sahip olmayan bir ülkedir. Avrupa Birliğine girme sürecinde Türkiye pek çok Avrupa Birliği üye ülkesinin bu konudaki deneyimlerini dikkate almalıdır. Avrupa Birliği üye ülkeleri sürdürülebilir mahalle yenileşmesi stratejilerini geliştirme süreçlerinde Avrupa Birliği mekânsal gelişim perspektifi gibi mekânsal gelişimi yönlendirici Avrupa Birliği dokümanlarını dikkate almıştır ve almaktadır. Avrupa Birliği üyesi İngiltere, sanayisizleşmeyi, desantralizasyonu, küreselleşmenin kent merkezlerine olan yansımalarını ilk olarak yaşamış olan ülkelerdendir. Kentsel yenileşme (urban regeneration), sürdürülebilirlik (sustainability), sürdürülebilir mahalle yenileşmesi (sustainable regeneration neighbourhood) kavramları ve süreçleri incelenmiştir. Bu kapsamda AB üyesi İngiltere ve yarışan bir dünya kenti olarak Londra örnekleri incelenerek çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, İstanbul Beşiktaş Vişnezade mahallesinde sürdürülebilir mahalle yenileşmesini sağlamak üzere bölgesel (İstanbul kent bütünü), yerel (Beşiktaş ilçe bütünü) ve Vişnezade mahallesi proje alanı dikkate alınarak proje vizyon, misyon, stratejik hedefleri geliştirilmiştir. Bu kapsamda İstanbul, Beşiktaş, Vişnezade sürdürülebilir mahalle yenileşmesi proje alanı tanımlanmış ve SWOT analizi ile desteklenmiştir. Avrupa Birliği Mekansal Gelişim Stratejileri kapsamında Türkiye'ye özgü durumlarda uygulanacak sürdürülebilir mahalle yenileşmesi projelerinin, üst ölçekten alt ölçeğe geliştirilecek strateji ve hedefler ile desteklenmesi gerekliliği bu tez ile ortaya konmuştur.