Tarihsel süreç içinde bezeme sanatında peyzaj elemanları

Abstract

Araştırma dört ana bölümden oluşmakta olup, birinci bölümde araştırmanın amacı, kapsamı, kullanılan materyal ve yöntemi belirtilmiştir. İkinci bölümde bezeme ve bezeme sanatı kavramı, bezeme sanatını etkileyen akım ve uygarlıklar ile Türk medeniyetinde bezeme sanatına yer verilmiştir. Bezeme sanatını etkileyen akım ve uygarlıklar kapsamında tarih öncesi (Prehistorya devri), M.Ö. dönemde uygarlıklar Mısır, Mezopotamya, Eski ran, Anadolu uygarlıkları (Hitit, Likya, Lidya, Frig, Urartu),Yunan, Roma, Hint, Çin ve Türk uygarlıklarında ve M.S. dönemde Bizans, Arap, Roman, Gotik, Rönesans, Barok, Rokoko, Arts and Crafts, Art Nouveau ve Modern Sanat akımlarına yer verilmiştir. Uygarlıkların kendine özgü motiflerinin değişimi ve gelişimi, birbirleri ile ilişkilerine değinilmiştir. Türk uygarlıklarında bezeme sanatında ise İslamiyet' ten önce (Hun, Uygur, Göktürk sanatına), İslamiyet' ten sonra (Karahanlı, Gazneli, Anadolu Selçuklu ve Beylikler, Osmanlı sanatına) yer verilmiştir. Kapsamlı olarak bakıldığında Türk bezeme sanatında Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Dönemindeki bitkisel motiflere (Çiçekler {Çiçek motifleri, Hatai, doğaya yakın olarak stilize edilmiş çiçekler, minyatür çiçekler ve yapraklar, ağaçlar, meyveler, Rumiler ve Selçuklu münhanilerine) yer verilmiştir. Bölüm sonunda özel bir değerlendirme yapılmıştır. Üçüncü bölümde, Tarihsel süreç içinde Türk bezeme sanatında Anadolu Selçuklu ve Osmanlı döneminde bitkisel motifler kullanım yerlerine göre incelenmiş, geniş ölçüde örneklere değinilmiştir. İnceleme kapsamında kitap bezemeleri{tezhip ve el yazması kitaplarda, kitap ciltlerinde, ebru sanatında}, minyatür bezeme sanatı, çini sanatında bezeme{duvar çiniciliğinde, çini eşyada bezeme}, kalem isi-duvar resimlerinde bezeme, madeni işlemeciliğinde {madeni eşya, silah ve birlikte kullanılan teçhizat işlemeciliği, kapı tokmakları ve kapı halkaları, kuyumculuk, fındık sikkelerinde, dökme demirde}, tas işlemeciliğinde {kabartmalı mimari taslarda, mezar taslarında, çeşmelerde ve sebillerde},ahşapta {ahşap eşyada oyma ve kalem isinde, ahşap cephe-tavan-pervaz, ahşap kapılarda kalem isi ve oyma}, cam{cam eşya ve vitrayda}, dokuma ve kumaş{halı ve kilim, giysiler, el işlemeleri, yazmalar, diğer kullanım eşyaları, mefruşat} sanatında bezeme, olarak dokuz alt baslıkta incelenmiştir. Bölüm sonunda özel bir değerlendirme yapılmıştır. Dördüncü son bölümde ise, ilk üç bölümden çıkarılan sonuçlar doğrultusunda genel bir değerlendirme yapılmış, Türk sanatında bitkisel motiflerin kullanım yerlerine göre ve bazı dönemlere göre üslup değişimleri, motif şekilleri, renkleri, birbirleri ile olan ilişkileri ortaya çıkarılmıştır.