Özet:
Su havzaları, üzerindeki orman, su kaynakları, akarsu, bitki örtüsü, göl, mikroorganizma, fauna, toprak, iklim ve jeomorfoloji gibi faktörlerin birlikte oluşturduğu doğal bir sistemdir. Hızlı kentleşme süreci ile ortaya çıkan nüfus artışından kaynaklanan olumsuz etkiler bu sistemin düzenli işleyişine engel olmaktadır. İnsan ve diğer canlıların yaşamında büyük öneme sahip olan su kaynakları, insan yerleşimleri ve insan eylemlerinden kaynaklanan faaliyetler nedeniyle kirletilmekte ve yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu tez çalışmasının amacı, su havzalarında, su veriminin optimizasyonu temelinde, koruma-kullanma dengesinin oluşturulması için kriterlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu, su havzalarının sürdürülebilirliği temel alınarak gerçekleştirilmiştir. Koruma-kullanma kriterleri su havzalarındaki planlama, yönetim modelleri, yasal düzenleme ve uygulamalara çerçeve oluşturmak amacı ile belirlenmiştir. Çalışma kapsamında ulusal ve uluslararası ölçekteki havza yönetimi politikaları incelenmiştir. Havza yönetimine ilişkin olarak, uluslararası uygulamalara göre Türkiye'deki durum değerlendirildiğinde, çevre konusunda ülke düzeyinde devlet politikası oluşturulmadığı ve havza yönetiminde yetki karmaşası yaşandığı tespit edilmiş, buna göre havzaların özel statüye kavuşturulması ve yetki karmaşasının yasal ve yönetsel düzenlemelerle giderilmesi hedeflenmesi gerektiği sonucu çıkarılmıştır. Havza yönetimi açısından, Terkos Gölü örnek olarak alınmıştır. Terkos Gölü özelinde yapılan incelemelerde, Terkos Havzası ekosistemini oluşturan fizyografik, iklimsel, edafik, hidrolojik ve biyotik unsurlar incelenmiş ve İstanbul'da en fazla orman alanına sahip havza olması nedeniyle, orman alanlarının yağış miktarını arttırıcı, hava kirliliğini azaltıcı etkisinin bulunduğu tespit edilmiştir. İlk üç bölümde amaca yönelik varsayım ve tespitler açısından Terkos Gölü örneği incelenmiş ve beşinci bölümde, bu tespitler ışığında kriterler belirlenmeye çalışılmıştır.
