Endüstride fabrika yeri seçimi

Abstract

Bir işletme kurma kararı verildiğinde, ilk yapılacak iş kuruluş yerinin seçimidir. Kuruluş yeri olarak, işletme açısından en avantajlı yer seçilmelidir. Uygun yerin seçilmemesi, işletme maliyetlerini arttırmakla birlikte, belki de teknolojik gelişmeye uyum sağlaması için yapılması gerekli olan yatırımların yapılmasını engelleyecektir. Bu da işletmenin ilerlemesini engellemek demektir. Bu çalışmada kuruluş yeri tarif edilmiş, kuruluş yeri seçim basamakları verilmiştir. Kuruluş yeri seçiminde kullanılan modeller izah edilmiştir. İşletmelerin ihtiyaçlarının farklı olmasından dolayı kullanılacak modeller de farklı olmaktadır, işletmenin genel yapısına göre modellerden hangisinin tercih edilerek uygulanacağı açıklanmıştır. Kuruluş yeri seçimini etkileyen, işgücü, pazarlama, hammadde, enerji, su ihtiyacı, iklim şartları, inşaat maliyeti, çevre kirliliği, kamu politikalarının durumu, ulaştırma olanakları, arazi maliyeti gibi faktörler incelenmiştir. Bu faktörlerin, kuruluş yerini ne şekilde etkilediği, hangi tip işletmelerde hangi faktöre ağırlık verileceği açıklanmıştır. İşletme ekonomisi açısından kuruluş yeri seçim yöntemleri olan, iç karlılık oranı ve net bugünkü değer yöntemleri açıklanmıştır. Konuya açıklık kazandırmak amacıyla bir örnek verilmiştir. Genellikle kuruluş yeri seçiminde ulaştırma modeli kullanılır. Ulaştırma modelleri içinde en yaygın kullanılanı doğrusal ulaştırma modelidir. Birim taşıma maliyetleri esas alınarak, alternatif kuruluş yerleri arasında maliyeti minimum olan yer tesbit edilir. Bu işlem esnasında, gerekli olan atamaların yapılması için çeşitli teknikler mevcuttur. Kuzey-batı köşesi metodu, minimum giderli sıra metodu, en az giderli hücreler metodu, karşılıklı tercih metodu, VAM metodu, net gider değişim metodlarından herhangi biri kullanılarak başlangıç çözümü bulunur. Optimum çözümün bulunması için basamak metodu veya MODÎ metodu kullanılır. Eğer modelde bozulma durumu varsa gerekli işlemler yapılarak sonuca ulaşılması anlatılmıştır. Giderler açısından, arz miktarları açısından, talep miktarları açısından duyarlılık analizinin nasıl yapılacağı açıklanmıştır. Yeni bir yöntem olan oyun kuramı ile kuruluş yerinin tesbiti açıklanmıştır. Burada da alternatif yerler arasında faydayı en büyükleyen yer seçilmiştir. XIIISadece ulaştırma maliyetlerine bakarak karar vermek, optimum sonucu vermeyebilir. Seçimi etkileyen diğer faktörlerin de dikkate alınması gerekmektedir. Bu da kalitatif faktörlerin analiziyle gerçekleşmektedir. Bu çalışmada olduğu gibi, değişik faktörlerin değerlendirilmesiyle kuruluş yeri seçilir. Karar verme esnasında pekçok faktörün kullanılmasından dolayı, kuruluş yeri seçimini, çok amaçlı karar verme sistemi içinde ele alabiliriz» Son yıllarda kullanılmaya başlanan çok amaçlı karar verme tekniklerinden biri analitik hiyerarşi yöntemidir. Bu çalışmada yöntem tanıtılmış, kuruluş yeri seçiminde nasıl kullanılacağı izah edilmiştir. Kuruluş yeri seçiminde kullanılan tüm yöntemler açıklanmış ve gerekli örnekler verilmiştir. Böylece kurulacak olan bir işletme için açıklanan yöntemlerden biri veya birkaçı kullanılarak en uygun yer seçilebilir.