Çağdaşgösteri sanatlarında Beden Dramaturgisi'nin yeri Çağdaş Türk Gösteri Sanatlarından seçilmiş örneklerin beden dramaturgisi açısından okunması

Abstract

ÇAĞDAŞ GÖSTERİ SANATLARINDA BEDEN DRAMATURGİSÎ'NÎN YERİ Çağdaş Türk Gösteri Sanatlarından Seçilmiş Örneklerin Beden Dramaturgisi Açısından Okunması Evren Erbatur Bedenin anlamı bütün bir insanlık tarihi boyunca fizikselden kişisele, kişiselden toplumsala ve politik olana doğru yönelerek, değişir. Bedenin algılanmasının gerçekleştiği bu süreç, kinestetik bir tarih olan beden tarihini yaratır. Çünkü, bedenler üzerinden ve bedenler hakkında oluşturulur. Bu anlamda da kaydetme pratiklerinin yanında, bedensel pratiklerin kendi bellek oluşturma kapasiteleri ortaya çıkmaktadır. Bedenin nasıl algılandığı ile bedenin kendisini nasıl algıladığı arasındaki ilişki, kimlik kavramına etki etmektedir. Bedensel pratikleri okuyabilmek, bedenli yazı'nın verdiği olanak yüzünden, kişinin kimliğini oluşturan ve onu bir birey olarak meydana getiren bütün unsurlara görünürlük kazandırır. Çağdaş gösteri sanatlarına bakıldığında ise, bedensel bir pratik ile karşılaşılmaktadır. Çünkü, bu alanda hem dansçı/oyuncular ile seyirciler, hem bütün uygulamacılar, hem de yapıt ile yorumcu eş zamanlı olarak karşılaşır. Beden ile anlamlandırma ve beden ile ifade konularına ilgi duyulması ise, gösteri sanatlarında bedenli yazma kavramı ile ilişki kurulmasına neden olur. Çünkü, çağdaş gösteri sanatları alanında beden kullanımı ya da doğrudan dansçı/oyuncu'nun bedeni kültürel, politik ve sosyal olarak kurulan beden kavramı ile ilişkilidir. Sanatçılar bunu vurgulayarak çalışmalarına kendi kimliklerini, kimlik önerilerini, beden ve özne algılarını kararlar. Bu yüzden üretilen çalışmalar, öznenin kendini yazıp yazmaması ya da nasıl yazdığı üzerine giden çalışmalar olmaktadırlar. Beden dramaturgisi'nin çözümleme mantığı beden, özne ve temsil arasında hangi ilişkilerin nasıl biçimlendirildiği üzerinde yoğunlaşır. Çünkü, hem dansçı/oyuncu'nun kendi bedeninin tarihini, hem de bu bedenin beden tarihine nasıl baktığını içermektedir. Buna bağlı olarak beden dramaturgisi'nin konumlandırıldığı yer, hem gösterimin yapılanma biçimini ve bu biçimin içerdiği niteliği, hem de ona biçim veren sanatçı'nın bakışım belirleyebilmeye olanak sağlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Gösteri sanatları, bedensel pratikler, beden dramaturgisi, dansçı/oyuncu, özne, karşılıklı olma, oluş, çoklu beden, beden algısı.