Tarihöncesi Dönem açık hava müzesi teşhirleri ve Kırklareli Aşağı Pınar projesi'nde uygulama modeli

Abstract

Tarihöncesi dönem açık hava müze teşhirlerini (sergilemelerini) inceleyen bu çalışmanın amacı görsel açıdan yetersiz olan ve ancak konunun uzmanı olan kişilerin anlayabileceği tarihöncesi yerleşmelerin ve kültürlerin konunun uzmanı olmayan geniş kitleler tarafından anlaşılacak şekilde tanıtılması ve sergilenmesi için açık hava müzesi sergilemesinin gerekliliğini ortaya koymak, bu doğrultuda Kırklareli Aşağı Pınar Höyüğü'nde kurulacak açık hava müzesinin sergilemesini önermektir. Bu tezde Kırklareli Aşağı Pınar Höyüğü Kazısı'nın başladığı 1993 yılından bugüne kadar kazıdan elde edilen tüm verilerin, tüm tabakalara ait mimari belgelerin, tüm tabakalara ait küçük buluntuların, teknolojiyi anlatan araç-gereçlerin, beslenmeyi gösteren bulguların, çanak çömlek kültürünü yansıtan keramiklerin bir değerlendirilmesi yapılmış, gerekli olanlar müze projesi içinde uygun yerlerde sergilenmesi için seçilmiştir. Müzeyi oluşturacak dalörgü yapıların günümüzde kullanılmakta olan benzerlerine sahip Kırklareli köyleri gezilmiştir. Bu yapıların iç mekanları ve çevresi incelenmiş, müze sergilemesinde kullanılabilecek etnografik nitelikteki malzemeler fotoğrafları çekilerek belgelenmiştir. Türkiye'de benzer açık hava müzesi örnekleri olmadığı için dünyadaki özellikle Avrupa'daki tarihöncesi dönemlere ait höyüklerin açık hava müzesine dönüştürme uygulamaları incelenmiştir. Bunun için örnek olabilecek müzelerden (İsveç, Almanya, Hollanda, Macaristan, Danimarka) müze rehber kitapları, broşür, afiş, plan, etkinlik programları ve ek kaynaklar (çeşitli yayınlar) sağlanmıştır. Kütüphaneler ve internet aracılığıyla kaynak araştırması yapılmıştır. Bu tez Giriş, Konunun Tanıtımı ve Sorunlar, Aşağı Pınar Açık Hava Müzesi Sergilemesinin Arkeolojik Verileri, Aşağı Pınar Açık Hava Müzesi Sergilemesinin Dayandığı İlkeler ve Sergileme Malzemeleri, Aşağı Pınar Açık Hava Müzesi'nin Birimleri ve Sergileme Projesi, Sonuç olmak üzere altı bölümden oluşmaktadır. Bu tez çalışmasıyla Dünyada açık hava müzeleri 111 yıllık bir geçmişe sahip iken Türkiye'de henüz bir açık hava müzesinin olmadığı, Türkiye'de bir açık hava müzesi kurulması için 1945'ten itibaren yapılan çeşitli çalışmaların sonuçsuz kaldığı, görsel çekiciliği olmayan tarihöncesi dönem yerleşmelerinin kültürünü ele alan açık hava müzesi kurulması fikrinin ise hiç düşünülmediği, Türkiye'de açık hava müzesi adıyla varolan müzelerin dünyadaki örnekleriyle karşılaştırıldığında açık hava müzesi niteliğini taşımadıkları tesbit edilmiştir. Bu tez kapsamında yapılan araştırmalarla, görsel çekiciliği olmayan ve sadece konunun uzmanı olan kişiler tarafından anlaşılabilecek tarihöncesi yerleşmelerin, konunun uzmanı olamayan geniş kitlelerin anlayabileceği şekilde tanıtılması ve sergilenmesi için açık hava müzesi sergilemelerinin, tarihöncesi kültür tarihi açısından önemli bir bölge olan Türkiye'de tarihöncesi dönem açık hava müzesinin kurulmasının gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.