Havacılık müzesi madalya, nişan ve bröve kataloğu

Abstract

Havacılık Müzesi Koleksiyonu'nda bulunan madalya, nişan ve bröveler belirli bir amaç için çıkarılmış ve hak sahiplerine verilmiştir. Milli amaçlar uğruna insanlık, özverili, insanlık ve yiğitlik dolu çalışmaları ödüllendirmek, hizmette yararlılığın arttırılması ve moralin geliştirilmesi için çok eskiden beri çeşitli ödül verme yolları kullanılmıştır. Osmanlılar'da özendirici amaçlarla büyük hizmetler yapmış olanları üstün bir şeref payesine ulaştırmak için çok ağır değerde kaftan, kürk, kıymetli taşlarla süslenmiş kılıç, sorguç, avize ve çelenkler verilirdi. Roma, Bizans Dönemlerinde madalya verme geleneği ilk kez görülmektedir. Madalya verme geleneğini 16., 17. yüzyıllarda Avrupa, 18. yüzyılda da Osmanlı İmparatorluğu davam ettirmiştir. Osmanlılar' da ilk madalya I. Mahmut döneminde 1730 yılında al tından "Ferahı " adı altında bastırılmıştır. Bunu 1001 yılında III. Selim tarafından altın ve gümüşten bastırılan "Sikkei Cedid" izler. Madalyalar bir kişiyi başarısından ve hizmetlerinden dolayı ödüllendirmenin yanı sıra bir olayı yada bir yeri anmak için ve bastırılabilmektedir. Madalyalar kişilere verilebildiği gibi bazen de kurumlara da verilebilmektedir. Madalya ve nişanlar bir nizamnameye göre çıkartılır ve hak sahiplerine bir beratla verilirdi. Yabancılara verilen madalya ve nişanlar bu uygulamanın dışında tutulur. Madalya ve nişanlar ilgili nizamnamelerde belirtildiği gibi hak sahiplerinin varislerine kalabiliyordu. Madalya ve nişanların nasıl ve ne zaman kulanılacakları da bu nizamnamelerde belirtilirdi. Madalya ve nişanların kordelaları verilecek kişilerin görevlerine bağlı olarak değişik renklerde olabilmektedir.V Nişanlar madalyalardan çok daha sonra kullanılmaya başlanmış tır. Nişanlar kıymetli taşlarla süslenmiş olduğu gibi bazende basit madenlerden yapılabiliyordu. Nişanlar üsmanlılar'da yaygın olarak Abdülmecit, Abdülaziz ve II. Abdülhamit döneminde kullanılmıştır. Osmanlılar tarafından yabancı ülke mensuplarına madalya ve nişanlar verilmiş, aynı zamanda yabancı ülkelerin verdikleri nişanlar kabul edilmiştir. Yabancı ülkelerin vermiş oldukları nişanlar göğüs ve boyun nişanı olmak üzere daha çok yıldız ve haç şeklindedir. Cumhuriyetin ilanından sonra 26 Kasım 1934 tarih ve 2590 sayılı yasa ile İstiklal Madalyası dışında, eski madalya ve nişanların kullanılması yasaklanmıştır. 24 Ekim 1983 tarihli ve 2933 sayılı Madalya ve Nişanlar Kanunu ile Devlet Nişanı ve Liyakat Nişanı öngörülmüştür. Bröveler, genellikle havacıların göğüslerinde taşıdıkları uçuculuk sembolleridir. Bazı ülkeler brövelerinde kartal motifini, bazılarıda kartal kanatlarını kullanmışlardır, üsmanlılar'da ilk brö ve 1914 yılında kullanılmıştır. Çelenk şekilli bröve üzerinde yanları kanat ortası ay yıldızlı, kokart bulunur. 1917 yılında da deniz tayyarecileri ortasında Çanakkale Boğazı ve uçak resmi bulunan çelenk şekilli bröveleri kollamışlardır. Cumhuriyet Dönemi'ne gelindiğinde pilot bröveleri çok az bir değişiklik görmüş ancak özünde eski şeklini korumuştur. 1934 yılına kadar çelenk şekilli bröveler kullanılmıştır. 1934 yılından itibaren bröveler ortada ay yıldız yanlarda kanat şekillidir. 1948 yılına gelindiğinde pilot bröveleri sağ yöne doğru uçan kartal şekline dönüşür. 1930 yılı ve sonrasında ise pilot bröveleri ortada ay yıldız yanlarda kanat şekillidir. Bröveler genellikle gümüşten yapıldığı gibi bronzdan ve bezden de yapılabiliyordu. Bröveler hak sahipleri tarafından sol göğüs üzerinde taşınmaktadır. 1930 yılından sonra brövelerin arkasında bröve sahibinin adı ve mezuniyet numarası yazılmaktadır.