Özet:
Tarihi günümüzden yaklaşık olarak iki yüz elli yıl öncesine kadar giden merkez bankacılığı olgusu son elli yıl içerisinde çok büyük bir değişim ve gelişim göstermiştir. Bu değişim kapitalist dünyanın yaşadığı ilk büyük hayal kırıklığından, Büyük Bunalım'dan ve sonrasında yaşanan pek çok iktisadi şoktan dersler çıkarılarak bir gelişime dönüşmüştür. Amerika'da bankacılık alanında yaşanan ve iktisadi yaşamın kanıksanmış bir niteliği haline gelmiş iflaslara bir çözüm olarak kurulan Amerikan Merkez Bankası, FED başlangıçtaki amaçlarına zamanla yenilerini eklemiştir. "Bankaların bankası" zamanla finansal sistemin istikrarına yoğunlaşmıştır. FED, Federal Rezerv Yasasıyla kendisine verilen ekonomik büyüme, maksimum istihdam ve uzun dönem ılımlı faiz oranları gibi temel hedeflere ancak fiyat istikrarının temin edilmiş olmasıyla ulaşabileceğinin farkındadır. FED kendisine verilen bu hedeflere ulaşmak için kullandığı araçlarda zamanla büyük bir değişim geçirmiştir. FED'in ilk yıllarında en önemli para politikası aracı olan kanuni karşılıklar politikası, önemini kaybederken FED'in deneyimlerinin bir ürünü olarak ortaya çıkan açık piyasa işlemleri bugün en önemli para politikası aracı olmuştur.FED'in deneyimleri Atlantik'in doğu yakasında, birleşik Avrupa'nın ve onun ortak para politikasının en önemli kurumsal yapısı olan Avrupa Merkez Bankası'nın (AMB'nin) oluşumunda bir referans kaynağı olmuştur. AMB, FED'in geçmişte yaşadığı acı deneyimleri yaşamama kararlılığındadır. AMB, FED'den farklı olarak tek bir iktisadi amaca yoğunlaşmıştır: Fiyat istikrarını sağlamak. Her iki merkez bankasının deneyimleri ve yapılanmaları, diğer merkez bankalarına tek bir mesaj vermektedir: Fiyat istikrarı merkez bankalarının birincil önceliğini oluşturmaktadır. Fiyat istikrarı amacına ulaşmanın yolu, daha bağımsız, daha şeffaf, daha hesap verebilir bir merkez bankasından geçmektedir. Avrupa Birliği adaylık sürecindeki Türkiye Merkez Bankası, TCMB bu süreçte sorumlu bir kuruluş olarak, özellikle son yıllarda yaptığı reformlarla bu mesajı almış gözüküyor. Bu tez modern merkez bankacılığının öncü iki kuruluşu FED ve AMB'yi kökenleri açısından, yapısal yönden, para politikası amaçları ve stratejileri açısından incelerken söz konusu merkez bankalarını, merkez bankası bağımsızlığı, şeffaflığı ve hesap verebilirliği açısından mukayeseli bir analize tabi tutmaktadır.
